25 yılda 65 gazeteci cinayeti...

Birçok ülkede olduğu gibi gazetecilerin yıldırma, tehdit ve şiddete sıkça maruz kaldığı Ukrayna'da Sovyetler Birliği sonrası döneme gazeteci cinayetleri damga vurdu. Ülkede son 25 yılda 65 gazeteci, mesleki faaliyetleri nedeniyle cinayete kurban gitti. Çoğunun faili hala meçhul olan cinayetler aydınlatılmayı bekliyor. International News Safety Institute'ün (INSI) raporuna göre Ukrayna, dünyada gazeteciler için en tehlikeli ülkelerden biri haline geldi. İşte Ukrayna'da en çok ses getiren gazeteci cinayetleri.

Vadim Boyko (1992) Ukrayna'da 1980'lerde ve 1990'ların başında en fazla izlenen televizyon programı olan "Gençlik stüdyosu GART"ın sunucusu olan Boyko, 1992 yılında evinde çıkarılan yangın ve sonrasında yaşanan patlama sonucu yanarak can verdi. Boyko'nun, Ukrayna ordusuna ait silah ve mühimmatların yasa dışı ticareti ile ilgili bilgilere sahip olduğu iddia edildi. Gazetecinin katilleri hala bulunamadı. Georgiy Gongadze (2000) Ukrainskaya Pravda internet gazetesinin kurucusu olan muhalif gazeteci Georgiy Gongadze, 2000 yılının Eylül ayında ortadan kaybolmuş, 1,5 ay sonra başsız cesedi Kiev yakınlarında ormanlık alanda bulunmuştu. Cinayetle ilgili suçlamalar dönemin Devlet Başkanı Leonid Kuçma'ya kadar uzandı. Sosyalist Parti lideri Aleksandr Moroz, Gongadze'nin kaybolmasından 2,5 ay sonra gizli ses kayıtları açıkladı. Kayıtlarda, dönemin Devlet Başkanı Kuçma, Başkanlık Sekreteri Litvin ve İçişleri Bakanı Kravçenko'nun, Gongadze'nin devletin zirvesindeki yolsuzluklarla ilgili yazılarından dolayı nasıl "susturulabileceği" konusunu tartıştıkları iddia edildi. Ülke tarihine "kaset skandalı" olarak geçen bu gelişmenin ardından Kuçma karşıtı protesto dalgası başladı. 2008 yılında üç eski İçişleri Bakanlığı çalışanı, cinayetle ilgili 12-13 yıl hapse mahkum edildi. Dönemin İçişleri Bakanlığı yetkilisi Aleksey Pukaç da, itirafları sonrası 2013 yılında müebbet hapse çarptırıldı. Dönemin Devlet Başkanı Kuçma hakkında açılan dava ise delil yetersizliğinden düştü. Cinayetin arkasında kimlerin olduğu hala aydınlatılamadı. İgor Aleksandrov (2001) Yolsuzlukların ve mafyanın üzerine giden TOR TV kanalının kurucusu olan İgor Aleksandrov, Donetsk'e bağlı Slavyansk'taki ofisinde beyzbol sopalarıyla dövülerek öldürüldü. Aleksandrov, daha önce uyarılmış ve iki yıl hapis yatmıştı. Gazetecinin katilleri 2006 yılında 2,6-12 yıl arasında hapis cezalarına çarptırıldı, ama üç yıl sonra hepsi serbest bırakıldı. Cinayetin azmettiricileri ise bulunamadı. Vyaçislav Veremiy (2014) Kiev'deki kanlı "Maydan" olayları sırasında haber peşinde koşan Vesti kanalının 35 yaşındaki muhabiri Vyaçislav Veremiy cinayete kurban gitti. Veremiy'nin içinde bulunduğu taksiyi durduran maskeli ve kamuflaj kıyafetli kişiler, gazeteciye saldırdı. Veremiy, yardım çağırmak için telefonuna sarıldığı sırada sırtından vurularak öldürüldü.

Veremiy'nin katili olduğu belirtilen kişinin ülkenin doğusundaki çatışmalarda öldürüldüğü açıklandı. Olga Moroz (2015) "Neteşinskiy Vestnik" gazetesinin genel yayın yönetmeni 44 yaşındaki Olga Moroz, 15 Mart 2015 tarihinde Kiev'deki evinde ölü bulundu. Moroz'un ensesine aldığı darbe sonucu hayatını kaybettiği açıklandı. Gazetecinin bilgisayarı ile hafıza kartları ve disklerinin evinden çalındığı belirlendi. Moroz, yasa dışı ağaç kesimi ile ilgili araştırmalara yoğunlaşmıştı. Cinayeti kimlerin organize ettiği belirsizliğini koruyor. Oles Buzina (2015) Rusya yanlısı olarak bilinen ve iktidarı eleştiren yazıları ile tanınan gazeteci Oles Buzina, Kiev'de yüzleri maskeli iki saldırgan tarafından vurularak öldürüldü. Buzina'nın katil zanlısı olarak gözaltına alınan üç aşırı milliyetçi militan daha sonra serbest bırakıldı ve haklarındaki soruşturma kapatıldı. Gazetecinin annesi, "İktidar, oğlumun katillerini cezalandırmak istemiyor" diyerek olayın peşini bırakmayacağını açıkladı. Sergey Suhobok (2015) İntеrnet gazetesi Obkom'un sahiplerinden Sergey Suhobok Kiev yakınlarındaki yazlık evinde dövülerek öldürüldü. Rusya yanlısı olarak bilinen Suhobok'un akrabaları, son dönemde birçok tehdit aldığını söyledi. Pavel Şeremet (2016) Yolsuzluklarla mücadeleye yoğunlaşan ünlü gazeteci Pavel Şeremet Kiev'in merkezinde otomobiline yerleştirilen bombanın patlaması sonucu hayatını kaybetti.

Belarus'un başkenti Minsk'te 1971 yılında dünyaya gelen Şeremet, ülkesi dışında Ukrayna ve Rusya'da da ses getiren haber ve yazılarıyla tanınıyordu. Son beş yıldır Ukrayna'da yaşayan Şeremet, Ukrainskaya Pravda gazetesinde ve Vesti FM radyosunda meslek hayatını sürdürüyordu. Yolsuzlukların üstüne giden yazıları ile bilinen gazeteci, son dönemde dünya genelinde birçok siyasinin ve ünlünün adının karıştığı offshore skandalı ile de ilgileniyordu.

DHA