Lozan Antlaşmasının gizli maddeleri !
LOZAN ANTLAŞMASININ GİZEMLİ YÜZÜLozan Antlaşması üzerine tartışmalar bitmek bilmiyor. İddia edildiği gibi Lozan görüşmelerinin bir görünen bir de görünmeyen yüzü var mı? Türkiye'nin çok okunan haber dergisi Aktüel, Lozan Antlaşması’yla ilgili hâlâ cevap bekleyen pek çok kritik sorunun cevabını araştırdı...
Türkiye’nin uluslararası arenada bağımsızlığının tanınmasını sağladığı belirtilen Lozan Antlaşması, 24 Temmuz 1923’te İsviçre’nin Lozan şehrinde imzalandı. Fakat tartışmalar o günden bu yana bitmedi. 20 Kasım 1922’de başlayan görüşmeler, 4 Şubat 1923’te Musul, Boğazlar, Yunanistan sınırı ve kapitülasyonlar konusunda anlaşma sağlanamayınca kesilmişti. Fakat görüşmelerin kesilme nedeni acaba gerçekten bu muydu? Yoksa gayriresmî görüşmelerde “Hilafet’in kaldırılması” tartışmaları mı görüşmeyi tıkamıştı? Rıza Nur, hatıratında barış sağlanması için Mustafa Kemal’in gerekirse İstanbul’un verilmesini emrettiğini söyler. Böyle bir bakış açısında Lozan görüşmelerinin Musul konusunda tıkanması zor gibi görünmektedir. Bunun yanında Türkiye’de Şapka Kanunu gerçekleştirilmeden Lozan heyetinin neden görüşmeler sırasında şapka taktığı gibi konular da tartışmalıdır. Peki, iddia edildiği gibi Lozan görüşmelerinin bir görünen bir de görünmeyen yüzü mü vardı? Lozan’ın gizemli yüzünü araştırdık.
Prof. Dr. Metin Hülagü(Erciyes Üniversitesi Tarih Bölümü)“DAR GELEN LOZAN GÖMLEĞİ PATLAK VERMEYE BAŞLADI”Küçük Kaynarca Antlaşması, Osmanlı İmparatorluğu’nun dağılma ve yıkılış döneminin başlangıcını oluşturmuşken Lozan Antlaşması imparatorluğun bitişinin, feshedilişinin resmi mukavelesini teşkil etmiştir. Afrika’dan Asya’ya, Orta Doğu’dan Avrupa’ya kadar at koşturan bir neslin iktidar anlayışı, hâkimiyet arayışı ve vatan algılayışı Lozan Antlaşması’nın belirlediği sınırlara katiyetle tahammül edemezdi. Osmanlıcı bakış açısı ile kısaca yorumlamak gerekir ise Lozan Antlaşması, Türk toplumuna zorla giydirilmiş, kendi kültürünü ve siyaset tarzını yansıtmayan dar bir gömlekten ibarettir. Günümüzde yaşanan tatsız hadiseler ve istenmeyen olaylar bu gömleğin sağından solundan patlak vermeye başlamış olduğunu göstermektedir.
“İstanbul hükümeti Ankara’nın lehine siyasetten çekilmiştir”İngilizler milli gücün temsilcilerinin arasına fitne sokmak için İstanbul’u ve Ankara’yı ayrı ayrı Lozan’a davet ettiler. İstanbul Hükümeti, İngilizlerin davetine icabet etmemekle ve muhatap olarak Ankara’yı işaret etmekle söz konusu oyuna gelmemiştir. Esasen İstanbul Hükümeti böyle bir tercih yapmakla da müstakbel siyasi beklentilerinden ve yönetme isteğinden feragat etmiştir. Diğer bir ifade ile Ankara lehine siyaset sahnesinden çekilme erdemini gösterebilmiştir.