Seçimlerle ilgili bilmeniz gerekenler!
Seçimlerle ilgili bilmeniz gerekenler!
İşte 20 soruda, 30 Mart seçimlerinde, seçimin nasıl yapılacağından, seçim güvenliğinin nasıl sağlanabileceğine ilişkin bilinmesi gereken her şey… Hürriyet'ten Zeynep GÜRCANLI-Oya ARMUTÇU sordu CHP'nin Yüksek Seçim Kurulu'ndaki temsilcisi avukat Mehmet Hadimi Yakupoğlu cevapladı...
SEÇİMLERDE KAÇ KİŞİ, KAÇ SANDIKTA OY KULLANACAK? Mart seçimlerinde Yüksek Seçim Kurulu'nun (YSK) belirlediği seçmen sayısı 52.695.832. Bu seçmenler, tüm Türkiye'de toplam 194.310 sandıkta oy kullanacaklar.
MÜKERRER SEÇMEN VAR MI? Seçmen kütükleri, İçişleri Bakanlığı'nın adrese dayalı nüfus kayıt sistemi çerçevesinde oluşturuluyor. İçişleri Bakanlığı her gün bu kayıtlarda yapılan değişiklikleri sisteme giriyor. Türkiye'de ortalama her gün sisteme 75 bin değişiklik verisi (adres değişikliği, ölüm, evlenme, boşanma, seçmen kısıtlılığı gibi). Bu veriler, doğrudan YSK'nın SEÇSİS'ine de geliyor. Gelen her yeni veri, SEÇSİS'te bir filtreden geçirilerek giriyor. Yani gelen her veri, standart olarak beş ayrı parametre üzerinden (ad, soyad, doğum tarihi, doğum yeri ve baba adı) filtreden geçiriliyor. Yeni gelen verinin, mevcut seçmen kütüğü ile 'eşleşip, eşleşmediği' kontrol ediliyor. Böylece mükerrer seçmen yazımının önüne geçiliyor. SEÇSİS, öylesine programlanmış ki, İçişleri Bakanlığı verileri mükerrer olarak girse bile, bu filtrelerin tamamını aşması pratikte mümkün değil. Seçmen olmak için en önemli parametre ise, kişinin ikametgah adresinin bulunması. Kişinin 'seçmen' kütüğüne kayıt edilmesi için bir yerde ikametgahını beyan etmesi gerekiyor. Bu beyan da, , nüfus müdürlüklerine ya da su, elektrik aboneliği ya da bankada hesap açtırma gibi iş ve işlemlerle oluyor.Seçmen, adres beyanında bulunmaz ise, seçmen olduğu halde, içişleri bakanlığı'nın 'havuz' diye tanımladığı bir bölümde duruyor. Havuzdan çıkıp, seçmen kütüğüne dahil olabilmesi için de ikametgah göstermesi gerekiyor. Türkiye'de, 'havuzda' seçmen sayısı yaklaşık 700 bin. Ve bu kişiler, 30 mart seçimlerinde oy kullanamayacaklar. Mükerrer seçmen ise, birbirinden farklı sandık kurullarına kayıtlı olan, dolayısıyla aynı oyu birden fazla kez kullanma imkanı bulan seçmen anlamına geliyor. Seçsis'e göre Türkiye'de mükerrer seçmen sayısı sadece 24. Bu kişilere de ulaşılamıyor.
YIĞMA VE BİNDİRME SEÇMEN NEDİR? Ancak mükerrer seçmen sayısının bu kadar az olmasına rağmen, seçim sonuçlarını etkileyebilecek kadar çok sayıda 'yığma' ve 'bindirme' seçmen olduğu biliniyor. 'Yığma seçmen' Belediyelerin numarataj çalışması sonucu olmayan bir adres yaratmaları ve bu adreslere seçmen kaydedilmesi ile gerçekleşiyor. Bu durumda, seçmen kaydedilen kişinin bir önceki adresi SEÇSİS'te silinip, yeni adresi kütüğe işleniyor. Yani Yığma seçmenlerin, mükerrer oy kullanması mümkün değil. 'Bindirme seçmen' ise, olan bir adrese, orada gerçekte yaşamayan seçmenlerin kaydedilmesi ile yaratılıyor. Bindirme seçmenlerin de yeni adresleri sisteme girdiğinde, eski adresleri seçmen kütüğünden düşüyor. Yani bindirme seçmenler de, mükerrer oy kullanamıyorlar. Ancak yığma ve bindirme seçmenlerin önemi, siyasi partilerin oylarının birbirlerine yakın oldukları yerlerde ortaya çıkıyor. Bu seçmenlerin kullanacakları oylar, yerelde seçim sonuçlarını değiştirebiliyor.