Slime sağlığa zararlı mı?

Tutkal, boraks ve gıda boyası ile evde hazırlanabilen eğlencelik hamur (slime) yapımı büyük ilgi görüyor. Herkes, slime videosu çekip, youtube'a atıyor. Fakat çocukların sağlığı tehlikede.

Kızım son zamanlarda kendin yap işlere merak saldı. Youtube'dan çeşitli videolar izliyor ve yapıyor. Geçen ay, aktardan almak istediği bazı şeyler olduğunu söyledi. Keçe, boncuk, yapıştırıcı tamam da bir de bu boraks da ne oluyor, dedim. “Slime yapıcam anne,” dedi. Sonra baktım babasıyla birlikte aldılar ihtiyaçlarını, konunun üzeri kapandı.

Geçenlerde kızım heyecanla, anne biliyor musun, herkes annesiyle birlikte slime hazırlıyor, dedi. Nasıl, dedim. Youtube'da anne, herkes slime hazırlama videosu çekiyor, diyerek,  Hoppi TV'yi açtı. Gerçekten de anne-kız malzemelerini hazırlamışlar, slime yapıyorlar. Vakvak TV, Eğlenceli Emre, Oyuncak Kutusu, Oyuncak Avı, Oyuncax, Yepyeni Oyunlar ve daha adını burada sıralayamadığım birçok youtube kanalında slime yapımı anlatılıyor. Kimi anne-kız, kimi baba-kız yapıyorlar. İkizlerini alıp kamera karşısına geçen de var. Ayşe Yıldız gibi kendine bir partner seçen -muhtemelen eşi Kerem Usta birlikte- kamera karşısına geçip slime hazırlayan da. Slime üreten bu şekilde binlerce site var. Youtube'a girip borakslı slime yapım videosu yazdığınızda karşınıza 15.900 link çıkıyor.

Antep'te 'acılı slime' yapmışlar

Son bir yıldır çılgınca yayılan slime, 3-4 yaşında çocukların bile yaptığı ve içine girip oynadığı, elinden düşürmediği, ebeveynler tarafından da onaylanan harika bir eğlencelik olarak görünüyor. Çocuklar, gençler, teyzeler, amcalar, herkes yapıyor. Video yorumlarının birinde gördüm, Gaziantep'te acılısı bile yapılmış. Fakat bu durumun çocukların ve bu eğlenceyi icra edenlerin sağlığını ciddi anlamda olumsuz etkilediğini düşünüyorum.

Karınca zehiri, haşere kovucu

İnternette şöyle bir gezinin, boraksla ilgili yazılanları okuyun isterseniz... Boraks, çok amaçlı bir temizlik ürünü, haşere kovucu özelliğe sahip. Karınca zehiri. Antiseptik, mikrop öldürücü. Dezenfektan. Kozmetik sanayiinde losyon ve kremlerde kıvam artırıcı olarak kullanılıyor. Düşük konsantrasyonlarda genellikle deri üzerinde kullanımı güvenli kabul ediliyor. Uzun süre kullanıldığında karaciğer kanseri riski çok yüksek. Boraks içeren ürün etiketleri, kullanımdan sonra el ve yüzün mutlaka iyice yıkanmasını öneriyor. Cilt tahrişinden alerjilere, yutulduğunda kusmadan kronik zehirlenmelere varan durumlara neden olabiliyor. Erkeklerin sperm sayısını azaltıcı etki gösterdiğinden ABD'de yasakmış. Paketlenmiş gıdalarda, örneğin hazır erişte, köfte ve havyar gibi ürünlerde, koruyucu madde olarak kullanılabiliyor. Bu nedenle de yine ABD ve Tayland başta olmak üzere bazı ülkelerde yasaklanmış.

Doğmamışa zararlı ise doğmuşa da zararlıdır

Boraks içeren bir ürün kullanılıyorsa, çocukların ulaşamayacağı yerlerde muhafaza edilmesi öneriliyor.  Anne karnındaki çocuğa zarar verebileceğinden hamilelerin boraks içeren kozmetik ürünlerinden kesinlikle uzak durması gerekiyor. Evcil hayvanlardan saklanmasında fayda var. Yenip içilmesi durumunda ise borik asit zehirlenmelerine yol açabiliyor. Tekrar maruz kalınırsa kronik zehirlenmeleri tetikleyebiliyor. Fazla solunduğunda ise akciğer sorunlarına ve hatta ilerleyen dönemlerde akciğer kanserlerine neden olabiliyor.

Kısacası; ciddi sağlık problemleri ortaya çıkarabilecek riskler taşıyor. Dermatoloji ve kozmotoloji uzmanı Dr. Kerem Baykal da benim gibi düşünüyor. Üşenmedim, sözünü ettiğim (aşağıda görebileceğiniz) videoları, kendisine gönderip izlettim ve ne düşündüğünü sordum. Bir dermotolog olarak yapılanları doğru buluyor musunuz, dedim; "Kesinlikle doğru değil" dedi ve nedenini şöyle açıkladı:

"Bu tip yoğun kimyasal içeren maddeler ciltte tahrişlere, irritan kontakt dermatit ve alerjik kontakt dermatit dediğimiz egzamalara neden olabilirler. Tahriş ve yaralar kronikleşebiliyor. Ayrıca kansorejen etkiler de söz konusu."

Bu arada Avrupa Birliği Konseyi'nin, tehlikeli maddelerin sınıflandırılması ve etiketlendirilmesi çalışmaları kapsamında bor madenini zehirli maddeler sınıfına almaya hazırlandığını öğrendim. Konsey kararı onaylarsa bor ürünleri, zehirli madde kabul edilecek ve ancak kuru kafa sembollü etiketlerle satılabilecek, kullanım alanları kısıtlanacakmış.

Süt, buzlu çay ya da kola ile de yapılıyor

Neredeyse son 6 aydır yoğun bir şekilde bu faaliyet içinde olan kızıma sordum, "Bu slime, aktarlarda satılan borakssız yapılmıyor mu?" diye. Üzgün bir yüz ifadesiyle "Olmuyor anne" dedi ve bir çırpıda anlatıverdi:

"Sıvı sabun ve tuz ile yapılan var, buzluğa koymak gerekiyor, ama olmuyor. Şampuan, arap sabunu, bulaşık deterjanı üçlüsünü katıp buzluğa da koyabilirsin, ama sonra çözülüp sıvılaşıyor. Boraks ve su bazlı şeffaf tutkal konulan her madde ile slime hazırlayabilirsin. Yani her tür içecekten; süt, buzlu çay, kola, kahve. Fakat su bazlı şeffaf tutkalın mutlaka solventsiz olması gerekiyor. Tutkalların üzerinde solventsiz, diye yazıyor. Solventli olunca kokulu ve zararlı oluyor. Bir de 'guar gum slime' var. Puding ve salep gibi gıda malzemeleri içinde katılaştırıcı madde olduğundan su ile karıştırılınca tutkal gibi oluyor. Ama sonra yine boraks katmak gerekiyor. Son olarak zıp zıp oyun jeli var. Bir bardak su içine yarım çay kaşığı boraks, bir bardak da bu jelden koyuyorsun, slime hazır. Bu jeller de internetteki bazı sitelerden satılıyor."

Kızımı şaşkınlıkla dinlerken, onu kimyagerliğe ya da eczacılığa yönlendirmem gerektiğini düşündüm.

Sektör olmuş

Kızım market, deyince; bu işin bir sektöre dönüştüğünü anlıyorum. Zaten bazı videolarda, bazı discount marketlerin adı başlıklara çıkarılmış."... markette tutkal kalmadı" deniyor. Çünkü bidon bidon, kutu kutu tutkal, jöle, şampuan, arap sabunu gibi malzemeler kullanılıyor. İnternet satışlarında 1 kg zıp zıp oyun jeline 20 gram boraks hediye ediliyor. Örneğin video:7'de Bir slime için tanesi 1 liradan 50 kutu tutkal, tanesi 3 liradan 7 tane tıraş köpüğü kullanıyorlar. Videoların altında, ne kadara mâl olduğunu söylemesi konusunda yalvaran çocuk mesajları, altında da "İsraf bu israf, bu tutkallara ihtiyaçları olanlar var", "Ah bu zenginler parasını nereye harcayacağını bilmiyor", "Çocuklar ve ebeveynler birbirine girdi tutkal parası yüzünden" diyenler var. Upuzun yazışmalar dikkat çekiyor. 316 bin kez görüntülenen video 1.500 beğeni almış. Yaklaşık bin yorum yapılmış. En çok da "Abla hepsine kaç lira verdin?" ve "Boraksı nereden aldın?" diye soruyorlar. Borakslı zıp zıp hamurunun kilosu ise 10-15 lira. Videoların altına yapılan yorumlara bakıyorum;

"Bu iki saatte su oluyoo" diye şaşıran da var, "Şampuanla olmuyor. Oluyor çözülüyor, yardım lazım arkadaşlaaaar" diye feryat eden de...

Çocuklar yapamadıklarında gerçekten üzülüyorlar. Başaramamak hissi sanırım onlara acı veriyor. Sağlıkları için de bu kadar kaygılı olabilseler keşke... Ama onlar henüz çocuk ve her zaman sağlıklı ve mutlu olmayı hak ediyorlar.

HT Hayat