Ergenliğin büyük sorunu: Akneler

Ergenlikte cilt bakımı konusunu, Hisar Intercontinental Hospital Dermatoloji Uzmanı Dr. Funda Ataman’dan öğrendik...

Ergenlik sivilcesi nedir?

Ergenlik sivilcesi derinin artmış yağ salgısı sonrası yağ bezlerinin iltihaplanmasıdır. Bu iltihaba neden olan bakteri herkesin cildinde vardır. Ancak yağ salgısının fazlalığı ve de yağ içerisindeki değişiklikler bu bakterinin çoğalmasına neden olur. 

En sık hangi yaş döneminde görülür?

En sık 14-16 yaş arasında görülen akne erkek çocuklarda daha çok görülür. Ergenlik çağındaki çocukların 10’da 1’inde şiddetli akne olur. Kızlarda ergenlik sivilcesi daha küçük yaşlarda ortaya çıkar. Bu kızların ergenliğe daha erken girmesine bağlıdır. 25 yaş sonrası görülen geç akne kadınlarda daha sıktır. 

Akne oluşumunda genetik faktörün etkisi var mı?

Aknede genetik faktörler etkendir. Anne, baba, abla ve ağabeyinde sivilce olanlarda, akne görülme riski fazladır. Eskimolarda, Japonlarda, siyah ırkta, beyaz ırka göre sivilce daha azdır. Ancak temel olarak balık ile beslenen Eskimolar ve Japonlar batı tarzı beslenmeye geçtiğinde sivilceleşme oranı artmıştır. 

Akne oluşumu nasıl başlar?

Yağlanan deride önce komedon denilen siyah ve beyaz yağlı kabarıklıklar ortaya çıkar. Sıkıldığında kurtçuk şeklinde uzar. İlk belirtiler alında başlar, sonra yanaklar, burun, çene, boyun, nadiren gövde hatta kalça bölgesine yayılır. 

Akne’nin olumsuz etkileri nelerdir?

Kişide utanma duygusu uyandırabilir. Okul, iş ve özel hayatındaki ilişkilerinde sıkıntılara yol açabilir. Kaşıntı, yanma, ağrı, kanama gibi rahatsız edici tablolar olabilir. Kalıcı leke ve nedbeleşme en istenmeyen durumdur. 

Beslenme şekli akne oluşumunda etkili midir?

Diyetin akne üzerindeki etkisi tam belirlenememişse de kalori alımının azaltılmasının ve fazla kilolardan kurtulmanın akne tedavisinde başarıyı artırdığı görülmektedir. Gençlerin genel büyüme ve gelişmelerini de olumlu etkileyecek dengeli protein, yağ, karbonhidrat, vitamin almaları, yeterli meyve ve sebze tüketmeleri, balık tüketimlerini artırmaları daha doğrudur. 

Akne oluşumu hangi dönemlerde daha çok artar ve neler akne oluşumunu tetikler?

Kadınlarda adet öncesi alevlenme beklenir. Terleme, nemli iklim, yemek pişirilen sıcak ortamlarda çalışmak akneyi artırır. Fast-food restoranlarda çalışan gençlerde, örneğin sürekli patates kızartanlarda sivilceler şiddetlenir. Kontrollü bir güneş ve deniz banyosu akne üzerinde genellikle olumlu etki gösterir. Sigaranın akne şiddetini artırdığını gösteren çalışmalar vardır. Deriye sürülen yağlı kozmetikler pomad akne denilen bir sivilcelenmeye neden olur. 

Nasıl tedavi edilir?

Ergenlik sivilceleri 4-6 yıl devam eder. Bazen 40’lı yaşlara kadar sürebilir. Tedaviye başlayan kişilerin bunun uzun süreceği konusunda bilgilendirilmeleri gerekir. Hafif aknelerde cildin aşırı yağını temizleyici ve bakteri üremesini engelleyici ürün kullanılması çoğu kez yeterlidir. Ancak hekzaklorofen içeren antibakteriyel sabunların kullanımı deterjan akne denilen özel bir sivilceye neden olur. İkinci aşamada ciltteki yağ salgısını azaltan krem, jel, losyonlar kullanılır. İyileşme olmazsa, yerel antibiyotikler, ağız yoluyla antibiyotikler, doğum kontrol hapları denenebilir. En dirençli ve şiddetli akne formunda ise A Vitamini türevi kapsüller kullanılmaktadır. Ayrıca akne tedavisi gören kişilerin hekimlerinin kontrolünde vitamin almaları, yeterli sebze-meyve tüketmeleri ve daha fazla balık yemeleri gerekir. Akne tedavisinde hemen her yöntemde deride kuruma, kızarma, kaşıntı ve tedavinin ilk günlerinde sivilcelenmede artış beklenir. Bu durumun yan etki veya alerji olmadığı konusunda hastalar bilgilendirilmelidir. Yine en etkili ve uzun tedavilerden sonra bile sivilceler tekrarlayabilir. Akne geçtikten sonra kalan izler için kimyasal soyma, lazer, dermaroller, dermabrazyon gibi işlemler uygulanabilir. Uzun ve zor akne tedavisinin amacı gençleri bir ömür sıkıntıya sokacak iz ve lekelerden korumaktır.