Gerçekçi Dış Politika

Geçtiğimiz hafta ABD Senatosunda bir anma törenine davetliydim. Davet Amerika-Vietnam ilişkilerinin 20. yıl dönümünü kutlayan bir toplantıydı. Seçkin bir grubunun katılımıyla gerçekleşen toplantı insanı ister istemez anılarla karışık yıllar ötesine götürmekte.

Vietnam Savaşının Tarihteki Yeri:

Soğuk savaş döneminde kuklaların harbi olarak anılan bu savaş Kuzey Vietnamlı Komünist güçlerle Güney Vietnamlı güçler arasına yaşanırken perde arkasında Kuzey’i Sovyetler ve Çin Güneyi de Amerikalılar destekledi. Sonuna ABD fiilen savaşa girdi ve savaşı kaybetti.

Amerika savaşa girerken en büyük endişesi Sovyetlerin Vietnam üzerinden sıcak sulara ulaşması korkusuydu. 68 kuşağı olarak adlandırılan gençlerin Avrupa’da platform bulması ve seslerini duyurması özellikle Paris’te sol görüşün ABD’nin Vietnam savaşına karşı gösterileriyle başladı.

İşin ilginç yanı ilk defa ABD’nin içinde özellikle üniversite gençliği bu savaşa karşı çıktı ( hatta polis kurşunuyla ölen öğrenciler oldu). ‘Savaşma Seviş’ sloganlı Hippi hareketi, Beatles’ın çıkışı, bugünkü ‘Yeşilciler ve Doğa’ hareketlerinin Amerika’dan çıkıp dünyaya yayılmasında Vietnam Savaşı karşıt göstericilerinin katkısı büyüktür.

Sonunda 1975 senesinde Kuzey Vietnam güçleri Saigon’u ele geçirip savaş bittiğinde 800 bin Vietnamlı ve 58 bin Amerikan askeri hayatını kaybetmişti.

Vietnam savaşı Amerikan tarihine kamuoyunun arzulamadığı şehit ve gazilere sıcak bakmadığı bağrına basmadığı bir savaş olarak geçti.

Toplantıda İki Kahraman:

Anma toplantısına iki ilginç siyasetçi katıldı. Birincisi Dış İşleri Bakanı Kerry ikincisi Senatör McCain. Biri sağcı biri solcu iki kurt politikacı. Solcu ( Demokrat Parti üyesi) Kerry Vietnam’da hücumbot komutanı olarak görev yapmış, daha sonra savaş karşıtı olarak politik aktivist kimliğiyle üniformasını giyip, zamanında Amerikan Senatosunun önünde eylem yapmış birisi. Şuan Amerikan Süper gücünün Dış İşleri Bakanı. MCCain’de Vietnam’da savaş pilotu olarak esir düşmüş Cumhuriyetçilerin eski başkan adayı ve şuan Senatör.

Çağımız vizyon sahibi politikacılarında Başkan Bill Clinton 25 sene önce bu iki politikacıyı bir araya getiriyor. Parlamentoda siyasi konsensüs oluşturup, Vietnam gibi hassas, yaraları tamamen sarılmamış bir konuda politik çözüm arıyor. Hatırlatmakta yarar var, zamanında kaçıp Amerika’ya yerleşmiş oldukça vokal, Komünizm karşıtı 1,5 milyon Vietnam kökenli Amerikalıya rağmen, normalizasyon başlıyor.

McCain Üzerinden Dış Politika Gerçekleri:

McCain’i yakından tanıma fırsatım oldu. Babası Amerikan donanmasında Oramiral olarak Vietnam savaşında görev yaparken kendisi pilot. Savaş uçağı düşürülüyor.  6 yıl Vietkong’un elinde özel tutuklu olarak kalıyor. Her gün bambudan yapılmış bir kafeste çamurlu nehir sularının geçirilen 6 saat günün geri kalan kısmıda lağım fareleriyle hücrede geçen 6 yıl. Bir kolu tamamen sakat kalıyor. Kendisine sordum ‘Nasıl dayandınız ?’ diye, ‘Lisede güreş sporu yaptım’ diyerek şakalaştı.

Ve bu senatör kendi ülkesinin çıkarları için, Vietnam pazarını açmak için, Çin’e karşı Vietnam’ı denge unsuru olarak kullanmak için barışı destekliyor. Siyasi hesap gütmeden, karşı partiden olan Başkan Clinton’u barış için destekliyor.  Ogün anma töreninde karşı partiden olan Dışişleri Bakanına övgüler yağdırarak konuşuyor. Ama aynı zamanda Vietnamlı yetkililerin gözünün içine bakarak insan hakları ihlalleri ve ifade özgürlüğü konusunda onları uyararak konuşuyor.

Ya bizimkiler? :

Yumrukların uçuştuğu küfürlerin yağmur gibi yağdığı  süper emekli parlamenterler için çıkarılacak ders çok.

 Asırlar önce yaşanmış olaylardan kaynaklanan kin, nefret ve düşmanlık duyguları sanki geçen sene yaşanmış olaylar gibi kullanarak, kitlelerin duygularını istismar eden bu coğrafyanın politika esnafının öğreneceği öğreti çok.

Bölgesel lider olmak için, yerel süper güç olmak için nostaljik romantizm değil gerçek çıkarlara dayanan uzun soluklu barış vizyonu gerekli.

Rakamsız Olmaz:

Analizlerimde her zaman fikirlerimi rakamlarla desteklerim. Bugünde birkaç rakamdan söz edeceğim. Vietnam’ın nüfusu 95 milyon. Amerika’da okuyan öğrenci sayısı 18 bin. 75 milyonluk Türkiye’nin ABD’de  12 bin öğrencisi bulunmakta. Komünist Partinin yönetimi ‘kapitalist Şeytan’ demiyor, Amerika’ya öğrenci gönderiyor. Hem de kişi başına gelir Türkiye 10 bin Vietnam 1600 dolar olmasına rağmen.

Vietnam pazarını da ‘Tam Bağımsız  Vietnam’ demeden büyük  Amerikan şirketlerine açmış. Nike’den Boeing’e  kadar üretimi yapılan mallar Amerikan piyasasına sevk ediliyor.Vietnam’ın Amerika’ya ihracatı 20 milyar dolar Türkiye’nin Amerika’ya ihracatı 5 milyar dolar.