Mutfaktaki şifreler

Mutfaktaki şifreler
Güncelleme:

Yanlış pişirme yöntemleri, besinlerin yapılarında bazı değişikliklere ve vitamin kayıplarına neden olur.

Günlük beslenme önerilerine dikkat ediyorsunuz, her besin grubundan yeterli ve dengeli tüketme ilkesine uyuyorsunuz. Peki bu kesinlikle doğru beslendiğiniz anlamına gelir mi? Maalesef hayır çünkü doğru seçimler yapmak, doğru porsiyonlar tüketmek kadar, sağlıklı yemek pişirme tekniklerine uymak da çok önemlidir. Evde ve toplu beslenme sistemlerinde, ön haşlama, derin yağda kızartma, haşlama, ağır ateşte pişirme, buharda pişirme, ızgara etme, fırında tencerede pişirme gibi... pek çok pişirme yöntemi uygulanmaktadır.

Yanlış pişirme yöntemleri, besinlerin yapılarında bazı değişikliklere ve vitamin kayıplarına neden olarak zararlı bileşikler oluşturabilir, kanser gibi kronik hastalıklara neden olabilir. Özellikle protein ve yağ içeriği fazla olan besinlerin (et vb.) direkt ateş ile temas ederek, dumanla tütsülenerek pişirilmesiyle kanser yapıcı maddeler oluşur.

Sağlıklı Mutfaklar için Sağlıklı Pişirme Teknikleri Önerileri:

Sebze Meyveler:

Sebze ile meyvelerin uygun koşullarda saklanmaması ve pişirilmemesi halinde, mikroplara karşı koruyucu maddelerin etkisiz hale geldiği bildirilmiştir. Örneğin; meyvelerin kesildikten ya da suyu sıkıldıktan sonra bekletilmemesi gerekir.

Taze sebzeler önce ayıklanmalı, yıkanmalı, sonra doğranmalı ve yeteri kadar su ile pişirilmelidir. Vitamin mineral kaybını minimalize etmek için mümkünse sebzeleri elinizle büyük parçalar halinde doğramalı, bıçakla kesmemelisiniz. Sebze haşlarken vitamin değerlerinin kaybolmaması için suyu sebzelerin üzerine bir parmak çıkacak şekilde koymalısınız. Taze fasulyenin kılçıklarını ise haşladıktan sonra keserseniz vitamin değerinin kaybolmasını önlerseniz.

Türk mutfağında neredeyse her yemekte bulunan soğanın pişirme şekli de maalesef yanlıştır. Soğan içeriğindeki yararlı öğeler yağda kavrulurken yok olmaktadır. Bunun için sebze yemeklerinde harç hazırlarken et ve/veya domates suyla hafif sotelenip, soğan sebzelerden 3-5 dakika önce katılmalıdır. Sebze yemeklerinde vitamin ve mineral kaybını önlemek için en doğru olan, çok az suda, kapağını sıkça açık kapatmadan pişirmek gerekir.

Taze sebzeleri yağda kızartmayın, fazla kalori alma tehlikesi dışında kanserojen etki oluşturabilirsiniz. Sebze ve kuru baklagilleri yıkamadan yemeyin, pişirmeyin. Çünkü tarım ilaç kalıntılarını pişirme yolu ile yok edemezsiniz.

Süt ve Süt Ürünleri

Sütlü tatlı yaparken de süt, un ve şeker birlikte pişirildiğinde sütün besin değeri azalır. Şekerdeki karbonhidrat sütteki protein ile birleşince bir tepkime oluşur ve kanserojen maddeler açığa çıkar. Bu nedenle şekerin uzun süre ısıya maruz kalmasından kaçınılmalıdır. Örneğin muhallebi pişirirken şeker ocaktan indirdikten sonra eklenmelidir. Reçeli de çok kaynatmamalısınız.

Et ve Et Ürünleri

Etler hemen tüketilmeyecekse birer yemeklik miktarlarda, yassı şekilde paketlenmiş olarak normal buzdolabı buzluklarında 1 hafta, derin dondurucularda 3-4 ay süreyle saklanabilir.

Dondurulmuş besinler, özellikle etler, buzu çözdürüldükten sonra yeniden dondurulmamalı. Buz çözme işlemi, oda sıcaklığında, soba/radyatör üzerinde ve altında, hafif ateşte veya güneşli yerlerde yapılmamalı, buzdolabının alt raflarında bekletilerek gerçekleştirilmeli. Çözülmüş besinler de bekletilmeden pişirilmelidir. Limon suyu etleri yumuşatır. Sert etler bile limon suyu ilave edilerek pişirilirse hem yumuşak ve lezzetli olur, hem de çabuk pişer. Yine balık için de benzer durum geçerlidir. Derin dondurucudan çıkmış bir balık pişirecekseniz çözülmüş balığı bir süre sütte bekletmelisiniz bu hem oluşabilecek kötü kokuyu önler hem de çıtır çıtır bir lezzet katar.

Eti 35 dakika süreyle ızgara yaparsanız veya 5 dakika süreyle kızgın yağda kızartırsanız, kanserojen maddeler oluşmaktadır. Eti sebzelerle birlikte pişirirseniz - türlü, kıymalı taze fasulye gibi- o zaman zararlı madde oluşumunu çok büyük oranda önlemiş olursunuz. Eti tek başına yemek yerine daha çok sebze ile karıştırarak yemek her zaman daha sağlıklıdır.

Yumurta pişirirken önce yumurtayı güzelce ovarak yıkayın, haşlama suyu kaynama noktasına geldikten sonra toplam süre 12 dakikayı bulana dek kaynatın. Ancak kesinlikle sıcak su içerisinde bekletmeyin bu yumurta sarısı etrafında yeşil bir halka oluşmasına neden olur bu hem besleyiciliği azaltır hem de göz zevkini bozar.

Balık alırken; parmakla bastığınızda iz kalmıyor, kaslar hemen düzeliyorsa, gözleri parlak ve lekesiz, solungaç kısımları kırmızı ise balık tazedir. Bayat balık ayrıca, kokusuyla kendini ele verir. Tavuğun kalitesi ise öncelikle bilinen bir marka olmasından ve daha sonra göğüs etinin dolgun ve sıkı olmasından anlaşılır. Tavuk tazeyse göğüs kemiğinin ucu esnek olur. Tavuğun derisinde oluşan mavi lekeler bozulma işaretidir.

Konserve alırken dikkat

Kapakları bombeli konserveler, sağlık için son derece tehlikelidir ve zehirlenmelere yol açabilir. Mutlaka son kullanma tarihlerini kontrol etmelisiniz. Konservelerin suyu dökülmemelidir.

Kuru baklagiller

Kuru baklagil ve tahılları kuru, nemli olmayan yerlerde saklayın aksi takdirde küf toksinleri oluşturabilirsiniz. Kullanmadan önce çok iyi ayıklayıp, bir gün önceden ıslatın, ıslatma suyunu dökün ancak haşlama suyunu dökmeyin.

Dikkat:

Özellikle salça, turşu, reçel vb. gibi besinleri boşalmış deterjan ve ilaç kutularında, boyalı plastiklerde saklamayın. Kurşun ve kanser yapıcı diğer maddeler yiyeceğe geçer.

Küf ve toksin üremiş besinlerden uzak durun.

Tarhana, kuru sebzeler gibi güneşte kurutarak hazırlanan besinlerde gazete kağıdı yerine temiz bezler kullanın ve yerlere sermek yerine masa üzerinden işlemi gerçekleştirin.

Feminen/ Taylan Kümeli