Yaş ilerledikçe kanser riski artıyor !

Yaş ilerledikçe kanser riski artıyor !

75 yaşındaki bir kadın, 25 yaşındakinden 40 kat daha fazla risk taşıyor.

Meme kanseri; kadınlarda en sık görülen kanser tipidir. Yaş arttıkça, kanser riski yükselir. Örneğin; 25 yaşındaki bir kadında 100.000/5 olan kanser riski, 75 yaşında 100.000/200'e yükselir. Meme kanseri; kadınlarda görülen kanser vakalarının yüzde 30'unu, kansere bağlı ölümlerin ise yüzde 16'sını oluşturur.

1940'LARDAN SONRA ARTTI

Amerika'da 1950'li yıllarda her 20 kadından biri meme kanserine yakalanırken; 1970'lerde 13 kadından biri, 2002'de ise her 8 kadından birinde meme kanseri görülmeye başladı. Meme kanserinin görülme sıklığında, 1940'lardan itibaren hızlı bir artış yaşandı. Tarama mamografisinin uygulanmaya başlamasıyla, ele gelmeyen lezyonların teşhisi yüzde 50 artarken; bu durum 50 yaş üzerindeki kadınlarda ölüm oranının yüzde 32 azalmasını sağladı. Meme kanseri riskinin artışında, genetik faktörler ve çevresel koşullar önemli rol oynar. Bu kanser; Asya kökenli olanlarda, 18 yaşından önce doğum yapan kişilerde, erken menopoza girenlerde ve 37 yaşından önce yumurtalıkları alınan kadınlarda daha az görülür. Meme kanseri riskini değerlendirmede iki model kullanılır.

Gail modeli: Kanser riskinin hesaplanmasında; âdet görme yaşı, meme biyopsisi sayısı, ilk doğumdaki yaş, birinci derece akrabalarda meme kanseri görülme oranı gibi kriterler kullanılır.
GIlaus modeli: Meme kanserine duyarlı genlerin araştırılmasını dayanan bir modeldir. Fakat bu, tamamen geçerli bir model değildir ve hata payı vardır.

Meme kanseri oluşumunda rol oynayan diğer faktörler; radyasyon, hormonlar ve diyettir. Yağlı ve yüksek kalorili beslenmek, kanser riskini artırır. Hormonlar ile meme kanseri arasındaki ilişki de, pek çok çalışmaya konu oldu. Doğum kontrol hapı veya menopoz semptomlarının önlenmesi için hormon kullanılması meme kanseri riskini artırır.

MEMEDE BÜYÜME VE AKINTI KANSER BELİRTİSİ

Meme kanseri; en çok memede fark edilen kitle ile ortaya çıkar. Diğer belirtiler ise; memede büyüme, asimetri, meme başı değişikliği veya meme başından kanlı ya da renksiz bir akıntının gelmesidir. Ayrıca deride ülserasyon, kırmızılık, ödem ve koltukaltında kitle görülebilir. Kollar yanda ve yukarıdayken yapılan muayenede; memenin büyüklüğü, simetrisi, göğüs kasları üzerindeki hareketleri, renk değişikliği ve çekilme olup olmadığı kontrol edilir. Hasta yatar durumdayken de, memelerde kitle veya lenf bezi olup olmadığı araştırılır. Riski olmayan kadınlar 20 yaşından itibaren iki yılda bir kez meme muayenesinden geçmelidir.

YÜKSEK RİSK FAKTÖRLERİ

40 yaşın üzerinde olmak
Ailede genetik meme kanserinin olması
Daha önce meme kanseri geçirmek
Memede anormal hücrelerin çoğalması
31 yaşından sonra doğum yapmak

ORTA RİSK FAKTÖRLERİ

Doğum kontrol hapı ya da doğumdan sonra östrojen hormonu kullanmak
Erken yaşlarda adet görmek veya menopoza geç girmek
Yumurtalık kanseri, bağırsak kanseri ve rahim kanseri hastası olmak
Şeker hastası olmak
Alkol kullanmak

JİNEKOLOJİK MUAYENE OLUN

Genetik faktörlerle ortaya çıkan meme kanserlerinin görülme oranı yüzde 5-7'dir. Ailesel meme kanseri, anneden ya da babadan geçebilir. Meme kanserine genetik yatkınlığı olanlarda takip kriterleri farklıdır. Bu gruptaki kişiler; meme ve yumurtalık kanseri riski yüksek olan kişilerdir. Bu hastalarda; mamografi, ultrasonografi ve jinekolojik takibe erken yaşlarda başlanmalıdır. Amerika'da mamografi yaşı 25'e inmiştir. Bu kişilere genetik test de yapılarak kanser riski doğrulanabilir. Her kadın, altı ayda bir jinekolojik muayene olmalıdır.

Sabah / Prof. Dr. Erkan Topuz