Gelecek yüzyılın deneyinde Türk imzası

Türkiye’den 7 üniversite ‘yüzyılın deneyi’ olarak tanımlanan, evrendeki sır perdesini aralayan, Büyük Hadron Çarpıştırıcısı’nın yerine yapılacak Geleceğin Dairesel Çarpıştırcısı için CERN ile anlaştı.

Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi’ndeki (CERN) Büyük Hadron Çarpıştırıcısı’nın (LHC) yerine yapılacak Geleceğin Dairesel Çarpıştırcısı (FCC) projesine Türkiye’den İstanbul Üniversitesi (İÜ) öncülüğünde 7 üniversite imza attı. Evrenin büyük bölümünü oluşturan karanlık madde üzerinde yıllardır çalışma yapan nükleer bilimciler, LHC ile proton parçacıklarını rekor hızda çarpıştırarak yüzyılın deneyini yaptılar. Şimdi ise gelecek yüzyılın deneyine hazırlanıyorlar.

BU DAHA BAŞLANGIÇ

İÜ Fizik Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Sehban Kartal, projenin geleceğe yönelik büyük bir adım  olduğunu belirterek “29 ülkeden katılım olacak. Büyük Hadron Çarpıştırıcısı’na bakacak olursak ilk çalışmaları 1990’larda yapılmaya başlandı.  Arka planda yıllarca süren bir çalışma var. Geleceğin Dairesel Hızlandırıcıları Projesi de henüz başlangıç aşamasında. Biz de bu deneye tam üye olarak katılmak için ikili anlaşma imzaladık” dedi. Türkiye’den 7 üniversitenin projeye katkı sağladığını aktaran Kartal, “Makine mühendisinden elektrik mühendisine kadar aklınıza gelebilecek her konu CERN’de karşılık bulabiliyor. Proje kapsamında deneylerin ilk çalışmaları bu odalarda, bilgisayarlarda ilk önce simülasyonlarla başlayacak, prototipler yapılacak, detektörler geliştirilecek” ifadelerini kullandı.

ARAŞTIRMACIYA DESTEK

Genç araştırmacıların desteklenmesi ve teşvik edilmesinin önemine dikkati çeken Kartal, şunları kaydetti: “Projede yer almak isteyenlere çağrı yapılacak. Bilim adamlarına verilebilecek her maddi desteğin mutlaka geri dönüşü olacaktır. Bu Türkiye’de yetenekli, geleceği parlak öğrencileri temel bilime kazandırmak açısından büyük bir fırsat. TÜBİTAK, TAEK ve TÜBA gibi kurumların onları desteklemesi çok önemli. Projede çalışacak araştırmacılara baştan bir maddi destek sağlanarak daha sonraki dönemde projenin gidişatı takip edilebilir.”