Osmanlı hiç gerilemedi mi?
HASAN HÜSEYİN KEMAL* Gerilemeye başlayan bir devlet 350 yıl süper güç olarak ayakta kalabilir mi?* Yoksa Osmanlı İmparatorluğu tarihini yeniden mi yazmak gerekecek.* Tarihçilere göre kendi tarihimizi artık sömürgecilerin modeliyle okumaktan vazgeçmemiz gerekiyor.* Dünyaca ünlü tarihçiler konuşulmadıkları konuşuyor.
Muhteşem Süleyman’dan sonra Osmanlı Devleti geriledi mi? Yoksa değişen dünya şartlarına göre kendisini zamanın ruhuna mı teslim etti? Osmanlı tarihini yeniden dönemlere ayırmak mümkün mü? Tarih alanında yeni bir açılım mı gerek? Araştırmacı yazar Mustafa Armağan “Osmanlı Tarihini Yeniden Yazmak-Gerileme Paradigmasının Sonu” adlı kitabında Osmanlı tarihi üzerine derin bir tartışma başlatıyor.
Halil İnalcık, Kemal Karpat, Cemal Kafadar, İlber Ortaylı, Jane Hathaway, Jonathan Grant, Cornell H. Fleischer gibi pek çok ünlü tarihçinin yazdıklarından yola çıkarak Osmanlı tarihinin gerilemesi tezine ciddi bir muhalefet geliştiriyor. Özellikle Bernard Lewis’in Osmanlı’nın gerilediğine dair tezinin Hungtington’un Medeniyetler Çatışması görüşüne zemin hazırladığını belirterek “Artık gerileme paradigmasının sınırlarına dayandık” diyor.
Kimilerine göre Osmanlı İmparatorluğu’nun evrelere ayrılması ve bilhassa “Gerileme Dönemi” tasnifi sömürgeci bir bakış açısını, kimisine göre keyfi ve muğlak bir yaklaşımı, kimisine göre ise insan hayatından ilham alan antropomorfik bir yaklaşımı temsil ediyor.