Avrupada okuyan Osmanlı kızları
Avrupa'da okuyan Osmanlı kızları
Son günlerde "öğrenci evleri"yle gündeme gelen ve daha çok "kız öğrenciler" ekseninde gelişen tartışmalar, 100 yıl önce Avrupa'ya gönderilen ilk kız öğrenciler üzerinden de yapılmıştı. Akademisyen Güldane Çolak, yeni kitabı "Avrupa'da Osmanlı Kızları"nı Başbakanlık Osmanlı Arşivi Maarif Nezareti dosyalarından hareketle yazmış.
Osmanlı'da erkekler için Tanzimat yıllarından itibaren açık olan Avrupa'da eğitim kapısı, II. Meşrutiyet'in nispeten özgürlükçü ve eşitlikçi ortamında kız öğrencilere de açıldı. İlk defa gayrimüslim kızların Fransa'ya gönderilmesinin ardından Türk kızları da Avrupa okullarıyla tanıştı. Bu yıllarda birçok kız öğrenci Avrupa şehirlerinde öğretmenlik, tıp, resim, müzik gibi alanlarda eğitim aldı.
'KENDİLERİNE DENK EŞ BULAMAZLAR' ENDİŞESİAncak Müslüman Osmanlı kızlarına Avrupa'da tahsil imkânı başlangıçta tartışma yarattı. Maarif Nezareti'nin sınavla seçilen gayrimüslim kızları Fransa'ya göndermesi, Osmanlı'da kadınların gelişimi açısından sevinç uyandırmakla birlikte haklarının yendiğini düşünen Müslüman kadınlarda kırgınlığa yol açtı. Ve yurdışında eğitim imkânının Müslüman kızlara da tanınması uzun sürmedi...
Ancak bu gelişme heyecan uyandırmakla birlikte, ahlaki çözülme yaşanacağı kaygısını da beraberinde getirdi. Zira ilmine talip olunan Avrupa, aynı zamanda serbestlik ortamında yaşanan her türlü ahlaksızlığın da merkezi olarak görülmekteydi. O dönem, Kadınlar Dünyası adlı dergide tesettür nedeniyle Avrupa'ya gitmekten çekinenlere, Türk kızlarının Avrupa'da çarşaflarını çıkarmaksızın gezebilecekleri haber veriliyordu. Tartışmalar süredursun, Müslüman kızların Avrupa tahsili 1913-1914 öğretim yılında başladı. Avrupa'ya devlet tarafından asli öğrenci olarak gönderilen ilk Müslüman kızlar, Mukbile Reşad, Emine Müzeyyen, Zehra Hakkı ve Refika Refik oldu.