13 harita ile Ortadoğu tarihi
13 harita ile Ortadoğu tarihi
ALMAN ASYA MİNÖR VE ALMAN ARABİSTAN: Osmanlı İmparatorluğu’nun I. Dünya Savaşı sonunda yıkılmasıyla birlikte Filistin İngilizler tarafından sömürgeleştirildi. Eğer İngilizler bölgeye el koymamış olsalardı ne olurdu? Büyük bir olasılıkla bölge Fransız istilasına uğrayacaktı. Olasılıklar biraz daha çoğaltılırsa, Fransızlar ve İngilizler kendi aralarında Ortadoğu’yu paylaşmamış olsalardı, Almanlar büyük bir zevkle bölgeyi sömürgeleştirebilirlerdi. Yukarıdaki harita 19. yüzyıl sonunda Almanların emperyalist hayallerinin bir ürünüdür. “Alman”Arabistan büyük bir olasılıkla İngiliz Ortadoğu’sundan farklı olacaktı.
OSMANLININ ORTADOĞU ETNOGRAFİSİ: Modern Ortadoğu sınırlarının bölgedeki etnik bölünmeleri dikkate almadığı söylenebilir. Zor olan bu etnik bölünmelerin ne olduğunu belirlemektir. Pek çok modern harita, Araplar ve Kürtler veya Sünniler ve Şiiler arasında net bir hat çekebilir. Ancak bundan 100 yıl önceki haritalar için böyle bir değerlendirme yapamayız. Yukarıda Osmanlı yönetimi tarafından I. Dünya Savaşı sırasında yapılmış haritada alışık olmadığımız bir kategori göze çarpıyor. İlginç olan haritada Akdeniz kıyısının, yerleşik “Suriyeliler” (kırmızı yatay çizgiler) ve göçebe Araplar (mor dikey çizgiler) arasında bölüştürülmesi. Harita benzer şekilde bölgenin Türkçe-konuşan sakinlerini “Türkler” (kırmızı dikey
PAYLAŞILAMAYAN MUSUL: Son yıllarda Sünni militanların ele geçirdiği Musul zengin petrol yatakları nedeniyle her zaman çatışmalara sahne olmuştur. I. Dünya Savaşı’ndan sonra Türk milliyetçiler, bu eski Osmanlı toprağını geri alma arzusu ile bu etnografik haritayı çizdiler. Haritada bölge halkı ustaca “Araplar” ve “Arap Olmayan Müslüman İnsanlar” arasında bölünmüş. Böylece Kürtler ve Türkler arasında kesin bir ayırımdan kaçınılmış olduğu görülüyor. Bugün Kürdistan Bölgesel Yönetimi, eski Musul Eyaleti’nin büyük bir kısmını kontrolü altında bulunduruyor. Bu arada Irak-Şam İslam Devleti ve Suriye kentin kendisini işgal etmiş durumda.
ARAP KRALLIĞI: Bu harita Kral Faysal’ın 1920 yılında Şam’da ilan ettiği kısa ömürlü Arap Krallığını gösteriyor. T.E. Lawrence’ın (Arabistanlı Lawrence) desteği ile Osmanlı İmparatorluğu’na başkaldıran Faysal, zaman için Suriye krallığını Fransızlara kaptırdı. Bu harita, Avrupa’nın sömürgeci müdahalelerinin olmadığı, Kral Faysal’ın yönetimi altındaki bir Birleşik Ortadoğu hayalini yansıtıyor.