Enflasyonda baz etkisi ne demek ?
Bugün Türkiye İstatistik Kurumu tarafından açıklanan aralık ayı enflasyon verisi sonrası gündeme gelen "baz etkisi" merak konusu oldu. İşte
2023 yılının ilk haftasında iç piyasada özellikle memur ve emekli maaşlarına yansıyacak zam sebebiyle aralık ayı enflasyon rakamları merakla bekleniyordu.
TÜİK kurumsal veri takvimi üzerinden Tüketici Fiyat Endeksi'ni ve Üretici Fiyat Endeksi'ni açıkladı.
TÜİK verilerine göre,
Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) aralıkta yüzde 1,18 artış gösterdi. Yıllık enflasyon yüzde 64,27 oldu.
Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) yıllık %97,72 arttı, aylık %0,24 azaldı
TÜFE'deki (2003=100) değişim 2022 yılı Aralık ayında bir önceki aya göre %1,18, bir önceki yılın Aralık ayına göre %64,27, bir önceki yılın aynı ayına göre %64,27 ve on iki aylık ortalamalara göre %72,31 olarak gerçekleşti.
Yİ-ÜFE (2003=100) 2022 yılı Aralık ayında bir önceki aya göre %0,24 azalış; bir önceki yılın Aralık ayına göre %97,72 , bir önceki yılın aynı ayına göre %97,72 ve on iki aylık ortalamalara göre %128,47 artış gösterdi.
Baz etkisi nedir, fiyatlarda reel bir düşüşe işaret eder mi?
Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası (TCMB) internet sayfasında baz etkisi şu şekilde tanımlanıyor: "İki dönem arasındaki değişim hesaplanırken, değişime referans alınan dönemde normalden önemli ölçüde düşük veya yüksek bir gerçekleşme olması durumunda değişim hesaplandığı döneme yansıyan etkiyi ifade etmektedir. Örneğin 2014 kasım ayı yıllık enflasyonu hesaplanırken, 2014 yılı kasım ayı tüketici endeksinin 2013 yılı kasım ayı tüketici endeksine göre yüzde değişimi alınmaktadır. 2013 yılı kasım ayında tüketici endeksi normal ortalamalara göre çok daha düşük bir oranda artmış ise 2014 yılı kasım ayında yıllık enflasyonu yükseltici bir baz etkisi görülecektir.”
Bilken Üniversitesi İktisat Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Hakan Kara da baz etkisini şöyle açıkladı: