Osmanlı’nın ‘valide’ camileri

Valide-i Atik Camii (Üsküdar): Cami, Yahya Kemal’in ‘Atik Valde’den İnen Sokakta’ şiirinde bir Ramazan günü hissettiği duyguları kaleme alması ile de meşhur. Eski Valide Camii olarak da tanınan bu güzide yer, II. Selim’in eşi, III. Murad’ın annesi Afife Nur Banu Sultan tarafından 1583’te Mimar Sinan’a külliye olarak yaptırılır. Cami, medrese, tekke, sıbyan mektebi, kervansaray, hamam, darülkurra, darüşşifadan oluşan yapılar grubunda günümüzde sadece cami ve 16. yüzyıl ayrıntılarını kaybetmiş hamam, özgün işlevini sürdürüyor. Toptaşı Cezaevi hariç, diğer eserler ise restore edilmeyi bekliyor. Altı ayak üstünde yer alan caminin mihrap tarafındaki çiniler İznik çinilerinin en güzel örneklerinden. Evliya Çelebi’nin deyişiyle ‘tarif olunmaz bir hayr-i azim’ olan mabet, Üsküdar içinde bir ada gibi… Asırlık ağaçların altında Haydar amcanın çayını yudumlarken; burada zamanın perdelerini aralıyor insan. Çünkü bu mütevazı görkemin abideleşmiş hali, betonarme işgale rağmen hâlâ ayakta duruyor.