Da Vinci’nin Şifresi

Değerli okurlar hareketli bir sonbahara doğru ilerliyoruz. Irak, Orta Doğu, Kuzey Kore, borsalar, ekonomik konular bizleri zengin açılımlara yönlendirmekte. Bu konuların hepsini, tek tek ele alacağız. Bu hafta, ara sıra yaptığımız gibi, 'nefes-almak' için değişik bir konuya eğilmek istiyorum.

18 haftadır, New York Times gazetesinin ve Amazon.com'ın en çok satan kitaplar listesinde yeralan eserin adı, " The Da Vinci Code". Başlığı "Da Vinci'nin Şifresi" olarak çevirebiliriz. Kitap bir belgesel değil. Bir cinayet-entrika ve gerilim kitabı olarak yazılmış. Bu nedenle zevkle okunuyor. Konu çoktandır unutulmuş bir tartışmayı tekrar gündeme getiriyor. Mary Magdalene kimdir ? Bilinen, İsa'nın annesinin Meryem Ana olduğu ve İncil'de başka bir Meryem = Mary olmadığı. Ne ki, İsa'nın ölümünden sonra göğe yükselişini gören ilk şahit, Mary Magdalene'dir. İsa'nın ölümüne üzüntüsünden göz yaşı dökerken, Magdelene kendisine sessizce yaklaşan İsa'yı başkası sanır. Hz. İsa kendisine yaklaşıp 'Mary' diye seslenince, Magdelen dönüp 'Rabbani' der. ( Rabbani, hocam, ustam,pirim anlamında)

Kitaba göre M. Magdalene İsa'nin zevcesi, partneri ve en sevdiği müritidir. Diğer havariler, erkeklerin hakimiyetinde bir Hiristiyanlık ortaya koymak için gerçekleri saptırmışlardır. Mary'e karşı müthiş bir karalama kampanyası başlatırlar. Mary'i bir fahişe olarak gösterirler ve Mary'i tövbekar fahişelerin Azizesi yaparlar (Saint Mary Magdalene). Kitabın yazarı Dan Brown'a göre gerçekler hiçte öyle değildir.

İsa'nın ölümünden 50 yıl sonar, ilk yazılan İncil olan Hazreti Paul'un versiyonunda Magdelena çoktan bataklığa düşürülmüştür. Ne ki, gerçekleri bilen ve İsa'ya iman etmiş bir grup, gizli bir cemaat kurar. Bu cemaatin adı Priory of Sion' dur ( Sion Manastırı). Bu cemaatin Newton ve Boticelli gibi ünlü üyeleri bulunmaktadır. Mary Magdelene'nin kim olduğunu bilen Leonardo Da Vinci, yarattığı eserler arasında en ünlü olan 'Last Supper =Son Yemek' de gereken ip uçlarını vermektedir. 1498'de yapılan duvar resminde İncil'de sözü geçen an, ölümsüzleştirilir. İsa en sevdiği müridine, Hz.Peter'den kendisini Romalılara kimin 'gammazladığını' öğrenmesini ister.Yemek'te İsa'nın sağ yanına oturan 'favori' müridi Peter'e doğru eğilmiştir. Peter müridin kulağına bilgiyi fısıldamaktadır Bu noktaya kadar tablo normaldir.Gözüken tasvirde büyük bir anormallik bulunmamaktadır. Leonardo İsa'nın sağ yanında oturan ve hiç bir yerde adı geçmeyen gözde müridi resimde aşırı 'efemine' görüntülemiştir. Konuyu bilmeyen birisi bu müridi kadın sayar. Da Vinci tabloya ikinci bir şifre daha eklemiştir. Müridin İsa'nın sağ tarafinda oturuşu ve kendi sağına doğru yaslanıp Peter'e kulak verişi İsa'nın geriye yaslanıp oturuşu ile birlikte ayrı bir simge ifade etmektedir. İki figür bir 'M" harfi oluşturmaktadır. Rönesans'tan günümüze insan anatomisinin en güzel oranlarını çizmiş Da Vinci'nin kadınsı bir erkek figürü çizmek gibi bariz bir hata yapması söz konusu değildir. Hele hele en 'usta' eserinde !!.

Yazar Brown'a göre, Bizans İmparatoru Konstantin'in organize ettiği İznik Konsülü toplantısı ile Mary Magdelene tabu haline getirilmiştir.Magdelena'nin savunucusu gizli cemaatinin üyesi olan Leonarda Da Vinci, can güvenliği nedeni ile bu şekilde davranmıştır. Rönesans sanatçılarının ve büyük eserler yaratan klasik ustaların gizli şifreler kullandığı bilinmektedir. O zamanlar sınırlı tutulan 'ifade özgürlüğü' yasağını aşmak için Da Vinci bu yöntemi seçmiştir.

Değerli okurlar milyarlarca insanın inandığı konuların bugün bu şekilde tartışılması gerçekten yerinde. Her inanılan 'şeyin' en temelinde her zaman bir 'ihtilaf' bir 'çelişki' bulunmakta .Daha birinci günde ekilen bölünme tohumları çok sonrada olsa karşımıza çıkmakta.

Son yıllarda yapılan arkeolojik kazılarda Orta-Doğu'da bulunan orjinal yazılımlara dayanan yeni inançlar geliştirildi. Bu inançlara Gnostik ( dini ve ruhani bilgilere dayananan) inançlar denilmekte.Bu yazıyı hazırlarken yaptığım araştırmada çok ilginç bir şiire rastladım. Bütün şiiri çevirmek belki anlamını zedelemek olur. Şiir, Mary Magdelene için gnostik inanç çerçevesinde yazılmış. Sadece bir iki satırını tercüme etmekle yetineceğim.

" Ben fahişeyim ve kutsal olanım.
Ben zevceyim ve bakireyim
Ben ana ve kızım
Ben düğünü muhteşem olanım
Ve henüz bir koca seçmedim "

Değerli okurlar, yazarınız coğrafyanın kader olduğuna inanan birisi. Her fırsatta bunu dile getiriyorum. Şiir'in dizeleri bana günlük yaşamımızda bu coğrafyanın 'atıkları' olan bazı 'yan ürünleri' çağrıştırdı. Medyadan sanata, iş dünyasından akademik çevrelere, Türkiye'nin popüler yaşamını saran televole kültürü ortamında fink atanlara oldukça mütenasip bir şiir. Ne dersiniz ?

I am the first and the last.
I am the honored one and the scorned one.
I am the whore and the holy one.
I am the wife and the virgin.
I am the mother and the daughter. . . .
I am she whose wedding is great,
And I have not taken a husband. . . .
I am shameless;
I am ashamed. . . .
I am godless,
And I am one whose God is great.
Thunder, Perfect Mind
Gnostic Poem
(A, p. 55-6)

18 Ağustos 2003
Maryland
joememet@hotmail.com