Emeklilik planlaması ve maaş hesaplaması

Güncelleme:

Çalışanların en çok merak ettiği konulardan bir tanesi de emekli olduğunda alacakları Emekli maaşı. İster SSK, ister Bağ-Kur dan Emekli olacak çalışanların alacakları emekli maaşı hesaplamasının nasıl yapıldığıdır. Yıllara, prim ödemelerine ve emekli olduğu sandığa göre farklılıklar gösteren sistemde aylıklar nasıl hesaplanıyor?

Sosyal güvenlik reformu adı altında son yıllarda yapılan düzenlemeler, emeklilikle ilgili hesapları da değiştirdi. Çoğu kişi ne zaman, hangi şartlarda emekli olacağını hesaplamakta zorlandığı gibi Emekli maaşlarını da merak ediyor.

"Başlangıç"a Dikkat

SSK’dan emekli olmak için üç ayrı tarihe göre emeklilik koşulu aranıyor. Yeni düzenlemeyle emeklilikte 1 gün, 1 yıl farkediyor. Bu nedenle, emeklilik yaşı ve prim gün sayısı hesaplanabilmesi için sigortalı çalışmaya başlanılan tarih ve yasal değişikliklerin yapıldığı andaki sigortalılık süresi önemli. Emekli aylıklarının hesaplanması yönteminde memur, kendi hesabına çalışanlar ve işçi ayrımı söz konusu. Sadece emekli olma yaşı değil emekli aylığı hesaplama yöntemleri de değiştiği için birkaç farklı hesap dönemi var.

Dönemler;

1) 8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olanların durumu,

2) 8 Eylül 1999 ile 30 Nisan 2008 arasında sigortalı olanların durumu,

3) 30 Nisan 2008 sonrasında sigortalı olanların durumu.

Borçlanma Yaparken Dönem Önemli midir ?

Emekli aylığını yükseltecek en basit çözüm prime esas kazanç tutarının yüksek gösterilmesi. Yani SGK’ya yüksek ücret seviyesinden prim yatırmak. İşverenlerinin gerçek ücretleri üzerinden prim yatırıp yatırmadığını kontrol etmek sigortalı açısından çok önemli. Aksi takdirde, emeklilikte hayal kırıklığı yaşanabilir. Emekli aylığını yükseltecek bir diğer yöntem ise Ocak 2000 dönemi öncesi askerlik ve doğum borçlanmaları. Bu dönem için borçlanma yapılırsa, bir de tavandan yani en yüksekten ödeyerek borçlanılırsa emekli aylığını yükseltmek mümkün.

SGK'lının Emekli Aylığı Nasıl Hesaplanır ?

Emeklilik için başvuruda bulunan SGK'lıların neredeyse tamamı, 2000 öncesi çalışması bulunan kişilerden oluşuyor. Bu kişilerin emekli aylıkları hesaplanırken; 2000 öncesi, 2000-2008/Ekim arası ve 2008/Ekim sonrası olmak üzere üç farklı hesaplama yapılıyor. Üç dönemin ayrı ayrı hesaplanması ile bulunan kısmi aylıklar birleştiriliyor ve kişinin bugünkü aylığı bulunmuş oluyor. SSK'lı birinin emekli aylığı hesaplanırken;

a-) 2000 yılından önceki çalışmalar gösterge sistemine göre dikkate alınıyor. Bu dönemdeki prim günü toplam çalışma içerisinde ne kadar fazlaysa, bağlanacak aylık o kadar yüksek oluyor. Zira bu dönemde aylık bağlama oranı diğer dönemlere göre oldukça yüksektir.

b-) 1990-2000 arasında boşluğu olan ya da bu dönemde asgari ücretten prim ödemiş olanların maaşı, diğerlerine göre daha düşük bağlanıyor.

c-) 2000 yılı hesaplamasının ardında sıra 01.01.2000 – 30.09.2008 dönemi kısmi aylığın hesabına geliyor. Bu dönemde gösterge sisteminin yerine TÜFE ve gelişme hızından oluşan güncelleme katsayısı sistemine geçildi ve aylık bağlama oranı düşürüldü. Dolayısıyla emekli aylığının miktarını bu dönemdeki çalışmalar daha az etkilemekte. Prim günü ve ortalama kazanç esas alınarak bu döneme ait kısmi aylık bulunuyor.

d-) Şimdi sıra 2008/Ekim sonrası yani sosyal güvenlik reformundan sonraki kısmi aylığın hesaplanmasına. Bu dönemde tıpkı 01.01.2000 – 30.09.2008 dönemi kısmi aylığın hesabındaki güncelleme katsayısı kullanılıyor. Fakat burada farklı olarak gelişme hızının tamamı değil %30'u dikkate alınıyor. Ayrıca aylık bağlama oranı da yıllık %2'ye düşürülmüş durumda. Bunun neticesinde toplam çalışmalar içerisinde emekli aylığını en az bu dönemdeki çalışmalar etkiliyor. Burada önemli bir durumu da açıklamakta fayda var. Bazı çalışanlar için çalıştıkça emekli aylığı düşüyor.

e-) 2008/Ekim sonrasına ait kısmi aylık da bulununca, üç döneme ait kısmi aylıklar birleştiriliyor ve bugünkü aylık ortaya çıkmış oluyor.

2000 yılına kadar tüm çalışanlar için (SGK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı) emekli aylıkları gösterge ve katsayı sistemine göre hesaplanıyordu. 1999 yılında yapılan değişiklikle, memurlar için aynı sistem korundu ancak SGK'lı ve Bağ-Kur'lular için yeni bir sisteme geçildi.