Ülkenin birliği ve erken seçim mi yoksa geç seçim mi?
SEÇİM ERTELEME , YSK’NIN GÖREVLERİ ARASINDA DEĞİL .
6 Şubat depremi ülkenin kaderini de, insanlarımızın kaderi de değiştirdi .
7.9 deprem sadece bölgede yaşayan 13.5 milyon kişiyi etkilemedi Ardahan’dan ,Edirne’ye tüm Türkiye etkilendi .
Her sabah okula giden çocuklarımız okullarına gidemez oldu . Spor müsabakaları yapılamıyor . İş hayatında ve sokakta herkesin morali bozuk yüzler asık .
Emeklilik için gün sayan EYT’lilerin durumu belirsizleşti.
TBMM depremden sonra sadece 10 ilde olağanüstü hal uygulama kararını yasalaştırdı ve kapandı . Ne zaman yasama faaliyetlerine yeniden başlayacağı AKP’liler bile bilmiyor .
Yani 1 haftadır ülkede her şey dondu kaldı .
Bir anlamda halkın umutları tükenmiş gibi .
Depremde sadece binalar yıkılmadı insanlarımızın hayalleri de yıkıldı .
Türkiye’de bir hafta sonra ne olacağını bilen ya da tahmin edebilen yok.
Cumhurbaşkanlığı ve milletvekili seçimlerin durumu belirsiz . Hükümetten seçimlerle ilgili resmi bir açıklama yok .
Bu konuda Reuters’e konuşan kişi bile adını vererek açıklama yapmaktan çekiniyor.
Haber de , ‘’Reuters’e konuşan yetkili ‘’ deniyor .
Peki bu yetkili ne diyor ; ‘’14 Mayıs da seçimlerin yapılmasında ciddi engeller var .Zorluklar var ‘’
Peki bu engel ve zorluklar neler ?
İşte, size deprem bölgesinin seçimlerle ilgili fotoğrafı :
Türkiye’de yaklaşık olarak 48 milyon seçmen, deprem bölgesinde de 6 milyon 579 bin seçmen var. Yani ,seçmenin 8 de 1’i deprem bölgesinde yaşıyor . Bu seçmenler deprem olan 10 ilden 91 milletvekili seçiyor . Yani TBMM’deki 600 milletvekilinin yaklaşık altıda biri bu 10 ilden seçiliyor .
Yani , soru şu ; Anayasaya göre ,seçimin yapılması gereken en son tarih 18 Haziran 2023 Pazar günü Cumhurbaşkanlığı ve milletvekili seçimi yapılır mı ? 18 Haziran’da yapılacak seçimlerde yani zamanında yapılacak seçimlerde Cumhurbaşkanı Erdoğan aday olabilir mi? ‘’
Son sorunun cevabından başlayayım .Zamanın da yapılan seçimlerde yani 18 Haziran seçimlerinde Cumhurbaşkanı Erdoğan aday olamaz .Erdoğan’ın aday olabilmesi için ancak TBMM’nin erken seçim kararı alması gerekli .
Yani Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın aday olabilmesi için TBMM’nin karar aldığı bir ‘’erken seçim ‘’ şart . Çünkü , ‘’Geç seçim ‘’ beraberinde yeni tartışmaları getirir .
Gelelim , seçim ertelenebilir mi? sorusuna .
Anayasa’nın 78. Maddesi ‘’ seçim yapılmalı ‘’ diyor .
Anayasa’nın Türkiye Büyük Millet Meclisi seçimlerinin geriye bırakılması ve ara seçimler başlıklı 78. Madde aynen şöyle :
‘’Savaş sebebiyle yeni seçimlerin yapılmasına imkan görülmezse , Türkiye Büyük Millet Meclisi seçimlerin bir yıl geriye bırakılmasına karar verebilir ‘’.
Anayasa , ancak ‘’Savaş ‘’ sebebiyle seçimlerin bir yıl ertelenebileceğini , bu kararında TBMM tarafından alınabileceğini belirtiyor .
Anayasa’nın 78. Maddesine bağlı olarak 6271 sayılı Cumhurbaşkanı seçim Kanununun 5. Maddesi Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin de ‘’sadece savaş hali ‘’ nedeniyle ve ancak bu nedenlerden kaynaklanan TBMM kararıyla 1 yıl ertelenebileceğinin altı çiziliyor .
Yani , seçimin 18 Haziran’dan sonra yapılabilmesine ‘’Anayasa’’ engeli var .
Deprem , seçimlerin ertelenmesi için mücbir bir sebep değil .
Bunu ben değil TOBB Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Fahri Bakırcı söylüyor . Bakırcı hocam ne diyor ;’’Anayasa seçimlerin ertelenmesini olanaklı kılan mücbir sebebi tanımlamıştır .Ve o da savaş durumudur .’’
Anayasa’ya göre , seçimler en geç 18 Haziran Pazar günü yapılmak zorunda .
Bir de Anayasa Mahkemesi’nin 2012/30 sayılı esas ve 96 sayılı karar metnin de ‘’savaş ve benzeri zaruret sebepleriyle seçimlerin yapılmasının fiilen imkansız kalması halinde ertelemenin önü açılır ‘’ deniyor .
Seçimi , ertelemek isteyenler Anayasa Mahkemesi’nin bu kararını da örnek olarak gösterebilir .
Ama , hukukçulara göre , bu karar Anayasaya aykırı .
Akla şu soru geliyor ;
‘’Yüksek Seçim Kurulu’nun seçimi erteleme yetkisi ‘’ var mı?
YSK’nın böyle bir yetkisi yok .
YSK’ nın görevi 7062 sayılı kanuna göre , ‘’ seçimlerin başlamasından bitimine ‘’ kadar .
Prof. Dr . Fahri Bakırcı , ‘’YSK’nın seçim erteleme yetkisi olduğunu kabul etmek millet egemenliğini inkar anlamına gelir . Savaş hali dışında seçimleri tek bir gün bile ertelenmesine karar vermek hiçbir kişi yada kurumun yetkisinde değildir. Bütün partiler uzlaşsa bile seçim tarihi savaş hali dışında ertelenemez’’
Bu durumda Anayasaya göre seçimler en geç 18 Haziran 2023 Pazar günü yapılmak zorunda .Çünkü , Anayasa’da öngörülen seçim süresini aşması mümkün değil.
Böyle bir seçim nasıl yapılabilir ?
Yapılırsa , ‘’sakat ‘’ olmaz mı ?
Çünkü , 10 ilde yaklaşık 6 milyon 579 bin seçmenin ne kadarı hayatta ? Bunu belirlemek için seçmen listeleri nasıl ve nerede askıya çıkacak ? Deprem bölgesini terk eden seçmenler nerede , nasıl oy kullanacak ? Bu seçmenlerin başka illere taşınması sırasında ‘’olmayan yeni seçmenler ‘’ de ortaya çıkar mı ?
Ya da 10 ilin bir bölümü seçim dışı tutulur . Seçim dışı kalan bu illerde uygun olan bir tarihte ara seçim yapılır .Ama bu illerde ara seçim ,ancak 90 gün sonra ki ilk Pazar günü yapılabiliyor.
Ancak , eksik seçmenle ve seçim bölgesi ile yapılan seçimler , ‘’ ne kadar temsilde adaleti ‘’ sağlar ?
Özelikle bir oyun bile önemli olduğu Cumhurbaşkanlığı seçimlerin de . Bu da yeni bir tartışmanın fitilini ateşler .
1990 körfez savaşında dönemin Başbakanı Turgut Özal , tarafından ABD’ye ‘’Türk hava sahasının açılması için TBMM By pass edildi ‘’
Özal , bu durumu ‘’Anayasayı bir kez delmekle bir şey olmaz ‘’ şeklinde savundu.
Yani , seçimin ertelenmesi ya ‘’savaş haline ‘’ ya da Anayasa’nın bir defa daha delinmesine bağlı .
Anayasa bir defa daha delinir mi ? Niye olmasın ?
Tüm bunlar soru işareti .
Tüm bu soruların gölgesinde seçimlere gideceğiz .
Bu soruların cevabını önümüzdeki günlerde göreceğiz. Çünkü ,seçim için son gün olan 18 Haziran 2023 için geri sayım başladı .
Seçimler erken de yapılsa geç de yapılsa Türkiye bu seçimleri yıllarca tartışacak gibi görülüyor .