Lise tericih yapacak öğrencilere kritik uyarılar

TEOG sınavına giren 1 milyon öğrenci için tercih zamanı geldi. Uzman Psikolog Şeyda Özdalga bu kritik tercih sürecinde velilerin ve öğrencilerin dikkat etmesi gereken konuları açıkladı.

Lise tercihi yapacak öğrencilerin yaşadıkları stresi azaltmak için aileler neler yapmalıdır?

Teog sınavında hedefledikleri okullara girmek için birçok öğrenci tüm sene boyunca hatta daha öncesinden başlayarak çalıştılar. Hafta sonlarında kursa gittiler, özel dersler aldılar, binlerce soru çözdüler, yapmak istedikleri sporlarını, sanat aktivitelerini, gezmelerini, arkadaş programlarını, televizyon dizilerini, bigisayar aktivitelerini ertelediler. Tüm perfrmanslarını gösterecekleri sınav sonunda bazıları istedikleri sonucu aldı, bazıları kaygı, dikkat sorunları ile istedikleri sonucu kıl payı kaçırdı veya çalışmalarının tam karşılığını alamadı. Tüm bu süreçler en çok onların stresli dönemiydi. Artık ellerinde ki sonuca göre bir değerlendirme yapma zamanı aileler onların sterini azaltmak için bu sonuçlara odaklanmalı, çalışma dönemlerine, sınavdaki eksiklerine yönelik olumsuz yorumlardan kaçınmalıdır. Tüm çalışmalar, çabalar tam tersi takdir edilmelidir. Çocuklarını başaşılarına göre değil, koşulsuz kabul ve sevgi içinde olmalıdırlar.

Aileler kendi içlerindeki kaygı ve endişelerini çocuklaraına yansıtmamak için neler yapmalıdır?

Gençlerin bu çabaları içinde takımın en önemli parçası aileleriydi. Onlar da maddi ve manevi tüm sınırlarını zorlayarak çocuklarının geleceklerine destek oldular. Onlar da emek, zaman, para  harcadılar. Fedakarlıkta bulundular. Bazen alkışladılar, bazen daha çok çalışmaları için eleştirdiler, bazen uyardılar, yorumda bulundular. Ailelerin aslında iyi niyetli ama çocukların stresini arttıran bu yaklaşımlarını profesyoneller olarak biz de düzenlemeye çalıştık. Ellerindeki sonuçlarla tercihlerini yapıp bekleme döneminde sınav sistemine, çocukların performanslarına yönelik olumsuz yaklaşımların bir anlamı yoktur. Yaşamın bir tecrübesini deneyimlemek gibi bir kazanımları olacaktır bu konuda onlarla bir değerlendirme yapmak, çalışarak aslında hangi farkları yarattıklarını göstermek, onları değerli hissettirmek, çabası için teşekkür etmek yeterlidir. Aileler sınav sonuçlarını kendi kişisel başarılarının bir uzantısı olarak görmezlerse çocuklarına daha yardımcı olabilirler.

Tercihler belli olduktan sonraki dönemde yedek listesini bekleyen öğrencilerin yaşadığı kaygıları aileler nasıl gidermelidir?

Sonuçları olduğu gibi kabul etmek, hayatın dönüm noktası olarak görmemek, bir son veya başlangıç olarak değerlendirmemek, doğal yaklaşmak yeterlidir.

Lise tercihi yaparken nelere dikkat edilmelidir? Doğru tercih yapıldığından öğrenci ve aileler nasıl emin olabilirler?

Sınava hazırlanırken de, sonuçlar açıklandıktan sonra da mutlaka, tek okul üstünden değil, A, B, C planı oluşturularak alternatif okullar üstünden değerlendirme yapılmalıdır. Tek okul hedefi sınırlayıcı, başarısız hissettiren hep ya da hiç mantığında yanlış bir yaklaşımdır. Tercihler öğrencinin özelliklerine, okul'un durumuna, Üniversite seçimlerine göre yapılmalıdır. Öğrencinin kişisel özellikleri, yabacı dil becerisi, kişiliği, beceri alanları değerlendirilmelidir. Bazı okulların disiplinli, bazı okulların sistem olarak daha yaratıcı, özgürlüğü destekleyici olması, not sistemleri bu kişisel özelliklerle uyuşmadığında uyum sorunları olabilmektedir. Çocuğun becerisi öncelikle değerlendirilmeli sayısal, sözel, görsel, sanat becerisini kullanabileceği başarı alanına yönelik okullar sıralanmalıdır. Daha sonra okul'un özellikleri incelenmeli, eğitimi, eğitimci kadrosu, yurt içi ve yurt dışı üniversite başarısı, lokasyonu,  fiziki koşulları, sağladığı sosyal, sportif, sanatsal imkanları, öğrenci profili değerlendirilmeli, okuyan ve mezun olanlardan referans bilgiler alınmalıdır. Orta öğretim seçimi aslında Üniversite seçiminin bir adımıdır. Bu nedenle üniversitede seçebileceği okula, alana hazırlayan okul seçilmektedir. Tıp, hukuk, sanat vs. okumak isteyen öğrencinin seçeceği okullar bellidir. Bu bilinçle yaklaşılmalıdır.   

İstenilen puanı alamayan çocuk daha az istenilen ama koşullar gereği seçilmek zorunda olunan okula nasıl hazırlanmalıdır?

Bu sınav sisteminde istediğine ulaşamayan öğrenci başarısız olarak algılanır. Ancak bu çalışma ve sahip olunan beceriler bir sınava kurban edilmemelidir. Seçeceği hangi okul olursa olsun öğrenci bu özellikleriyle fark yaratır ve hedefine farklı yollarla da ulaşabilir. Bunu yapabilmesi için ailelerin desteklemeye devam etmesi, öğrencilerin vazgeçmeden hedefler koyarak, bu hedefleri gerçekleştirmesi gerekir.