Yeni kentsel dönüşüm yasası Meclis'ten geçti

Kentsel dönüşüme yönelik düzenlemeler içeren kanun Resmi Gazete’de yayımlandı. Kanunla, deprem bölgesinde yıkım kararlarının iptalinin talep edilmesi nedeniyle yıkılamayan binalarla ilgili yargı süreçlerinin hızlandırılması amaçlanıyor.

Riskli yapı tespitinin Kentsel Dönüşüm Başkanlığı veya idarece resen yapılmasına imkan sunan kanun kapsamında, riskli yapıların yıktırılması için maliklere tek seferde 90 günden fazla olmamak üzere süre verilecek. Yapıların tahliyesi, engellenmesi durumunda kolluk kuvveti marifetiyle gerçekleştirilecek. Kentsel dönüşüm, maliklerin salt çoğunlukla aldığı karara istinaden yapılabilecek.

Uygulama imar planı ve mimari, statik, tesisat ile her türlü fenni mesuliyetin Kentsel Dönüşüm Başkanlığınca üstlenilmesi ve mülkiyetin belgelenmesi kaydıyla 30 gün içinde yapı ruhsatı verilecek. Asgari şartları taşıyan ancak ilgili bilirkişilik bölge listelerinde yer almayan bilirkişilerin görevlendirilmesine imkan tanınacak.

KANUNA YÖNELİK ELEŞTİRİLER NELER ?

Riskli alanların dönüştürülme sürecini hızlandırmayı amaçlayan kanun, rezerv alanlara ilişkin maddeleri ‘mülkiyet hakkının ihlali' gerekçesiyle eleştirileri de beraberinde getirmişti.

Eleştirilerin odağında ise, meskun alanların maliklerin rızası aranmadan rezerv alanı ilan edilebilecek olmasının yanı sıra, rezerv alan olarak belirlenen yerlerdeki ev sahiplerine eski konutlarının yerine daha düşük kıymetli bölgelerden konut verilebilecek olması yer almıştı.

Ancak yeni düzenleme pek çok soru işaretini de beraberinde getirdi.

Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Şehir Planlamacıları Odası İstanbul Şube Yönetim Kurulu Üyesi Pelin Pınar Giritlioğlu, Kentsel Dönüşüm Yasası’na ilişkin yaptığı açıklamada, “Bakanlık oturduğunuz semti gözüne kestirirse rezerv alanı ilan edecek. Çünkü rezerv alanının tanımı bilimsel kriterler ile doldurulmadı” dedi.

Semt sakinlerinin yerinden edilmesi riskine de vurgu yapan Giritlioğlu, “Semt sakinlerinin boşalttığı alanlar daha üst sınıflara belki de yabancılara pazarlanacak. Orta sınıf ve dar gelirli yurttaşlar mülksüzleşme tehlikesi altında yaşayacak, belki kent merkezinde yaşayamayacaklar” değerlendirmesinde bulundu.

“Yasa, hak gaspı için kullanılabilir”
İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin konut üreten iştiraki KİPTAŞ Genel Müdürü Ali Kurt ise uygulamadaki tehlikelere dikkat çekerek “iyi niyet” vurgusu yaptı ve şunları kaydetti:

“Eleştirilen çok nokta var. Yerel yönetimlerin elinden yetkileri almak, hak gaspı için kullanılabilir. Bu da yanlış olur” dedi.

“Sınırsız yetkilerle donatılmış”
Meclis’te CHP Grubu adına konuşan Mersin Milletvekili Gülcan Kış ise yasada “afet” tanımının yapılmadığını belirterek, “Sadece riskli yapı, riskli alan ve rezerv alan kullanımlarından bahsedilmiş. Bu durum rantsal dönüşüm olduğu görüşlerimizi haklı çıkarmaktadır. Bu teklifte her şeyden önce sınırsız yetkilerle donatılmış Kentsel Dönüşüm Başkanlığını görüyoruz” diye konuştu.

Yeni yasa ile birlikte neler değişecek?
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı artık mevcutta bina bulunan alanları da rezerv alan ilan edebilecek. Önceden yalnızca boş alanlar rezerv alan ilan edilebiliyordu. Buna göre yeni düzenlemede artık mevcut binalar maliklere sorulmadan rezerv alan kapsamına alınabilecek.

Rezerv alan ilan edilen yerdeki konutlar mahkeme süreci dahil 90 gün içinde boşaltılacak. Kanun kapsamındaki yapıların tahliyesinin engellenmesi durumunda; mülki idare amiri tarafından verilecek yazılı izne istinaden yeterli kolluk kuvveti marifetiyle tahliye yapılacak.

Rezerv alana alınan yerlerdeki konut sahiplerine bakanlık başka bir yerden konut verebilecek. Örneğin Kadıköy'de mevcut bir binanın olduğu alan rezerv alan ilan edilip bina 90 gün içinde yıkılabilecek. Konut sahibine ise duruma göre ya aynı yerden ya da başka bir ilçeden, mesela Sultanbeyli'den konut verilebilecek.

Rezerv alanlardaki imar planı, parselasyon, ruhsat ve iskan aşamalarında bakanlık yetkili olacak, belediyeler by-pass edilecek.

 Kabul edilen kanuna göre kentsel dönüşümlerde, yapı ruhsatı alınması da dahil olmak üzere tüm iş ve işlemler, hisseleri oranında maliklerin salt çoğunluğu ile aldığı karara istinaden yapılabilecek. Bu salt çoğunluk kararı eski sistemde 3’te 2’nin kabülünü gerektiriyordu.