Takdiri İndirim, İyi Hal İndirimi, Kravat İndirimi Nedir? İyi Hal İndirimi ile Ceza Ne Kadar Düşer?

Ankara Barosu avukatlarından Umur Yıldırım; “takdirim indirim nedenleri 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu 62. maddesinde düzenlenmiştir. Uygulamada iyi hal indirimi, kravat indirimi olarak biliyor. Takdiri indirim (kravat indirimi) uygulayıp uygulamama konusunda yargılamayı yapan ceza mahkemesinin takdir hakkı vardır. Fakat ceza mahkemesi takdir hakkını kanuna ve somut olaya uygun bir şekilde kullanmak zorundadır. Takdiri indirim nedeni olarak, failin geçmişi, sosyal ilişkileri, fiilden sonraki ve yargılama sürecindeki pişmanlığını gösteren davranışları veya cezanın failin geleceği üzerindeki olası etkileri göz önünde bulundurulabilir. Ancak failin duruşmadaki mahkemeyi etkilemeye yönelik şekli tutum ve davranışları, takdiri indirim nedeni olarak dikkate alınmaz. Takdiri indirim (kravat indirimi) uygulanmaması halinde ceza mahkemesi kararında bunun gerekçesini yazmalıdır. Takdiri indirim (kravat indirimi) uygulanmış ise, hangi takdiri indirim nedenlerinin uygulandığı da ceza mahkemesi kararının gerekçesinde gösterilmelidir.”

Takdiri indiriminin (kravat indirimi) birçok dosyada somut olarak gözetilmeksizin uygulandığını belirten ceza hukukçusu Umur Yıldırım; “İyi hal indirimi (kravat indirimi), ülkemizde yargı süreçlerinde sıklıkla bahsi geçen bir konu. Özellikle kadın cinayetleri davalarında, katil zanlılarının takım elbise ve kravat giyerek iyi halden faydalandıkları kamuoyunun genelini tarafından bilinmektedir. Failin geçmişi, sosyal ilişkileri, fiilden sonraki davranışları, yargılama sürecindeki davranışları, cezanın failin geleceği üzerindeki olası etkileri gözetilerek indirim uygulanmalıdır. Her dosyada direkt uygulanmamalıdır.” dedi.

Takdiri İndirim (Kravat İndirimi) Kalkıyor mu?

Eski Adalet Bakanı Bekir Bozdağ, göreve geldiğinde kadına şiddet konusunun, bakanlığın birinci maddesi olacağını belirtmiştir. "İyi hal indirimi, kravattan, elbiseden, bıyıktan, saçtan, sakaldan değil, suçun failinin gerçek pişmanlığı üzerinden uygulanan bir ceza indirim nedenidir" diyen Adalet Bakan Bekir Bozdağ, iyi hal indirimi ve tutuklamalarla ilgili düzenlemelere dair o dönem ilk adımı atmıştı.

Ceza avukatı Yıldırım; “Erkek şiddetinin önüne geçilmesi amacıyla cezaları artıran yeni düzenlemeler yapılmış olsa da bu düzenlemelere göre; mahkemede kravat takmaktan dolayı iyi hal indirimi yapılmayacak. Ancak uygulamada halen mahkemeler tarafından iyi hal indirimi hakkaniyetle uygulanmamakta” dedi

Türkiye'de kimi davalarda mahkemenin suçlularla ilgili karar verirken 'iyi hal indirimi' uygulaması sadece mağduru ya da onun yakınlarının değil duyarlı insanların da vicdanını yaralıyor. Son olarak 7 yaşındaki bir kızı taciz etmekten hüküm alan ve 'mahkemedeki terbiyeli tutumu' nedeniyle cezası indirime gidilip sonunda tahliye edilmesi takdiri indirimin tartışılmasını beraberinde getirdi. Türk yargısında, 'belirlenen suçlara indirim uygulanmaz' diye bir hüküm olmadığını anlatan Avukat Umur Yıldırım, "Hakimin takdir hakkını kullanırken son derece hassas olması gerektiğini, sanığın tutum ve davranışlarının her duruşma takip edilmesini ve samimi olup olmadığının dikkate alınması gerektiğini” belirtti.

Takdiri İndirim (Kravat İndirimi) Ne Kadar?

Ceza avukatı Umur Yıldırım: “Takdiri indirimi  (kravat indirimi) uygulanması halinde sanığın cezasında hangi oranda ne kadar ceza indirimi yapılacağı TCK 62. Maddesinde açıkça düzenlenmiştir. Buna göre sanığa;

• Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası yerine, müebbet hapis cezasına hükmedilir.
• Müebbet hapis cezası yerine, yirmibeş yıl hapis cezasına hükmedilir
• Diğer tüm süreli hapis ve adli para cezalarının altıda birine (1/6) kadarı indirilir. Örneğin, 12 yıl süreli hapis cezasına mahkum edilen sanığın cezası 1/6 oranında takdiri indirim (kravat) uygulandığında 10 yıla düşecektir.”

TCK ve özel ceza yasalarında düzenlenen tüm suçlarda, takdiri indirim nedeni uygulanabilir. Takdiri indirim uygulanacağı zaman, kanunda hem hapis hem de adli para cezası öngörülmüşse, iki cezadan da indirim yapılır.

Takdiri İndirim (Kravat İndirimi) Şartları Nelerdir?

Ceza avukatı Yıldırım: “Takdiri indirim nedenleri, TCK'da ve ceza hükmü içeren ceza Yasalarının tamamında düzenlenen suçların hepsi için uygulanabilir. Bu konuda kanun koyucu herhangi bir istisna getirmemiştir. Terör suçları ve inkılap kanunlarında düzenlenen suçlar ve askeri suçlar da dahil, her suç için takdiri indirim nedeni uygulanabilir.” Devamında mahkemenin sınırlarını belirten Yıldırım;

• Mahkemenin takdiri indirimi (kravat indirimi) uygulanması konusundaki takdir yetkisi sınırsız değildir.
• Takdiri indirimin (kravat indirimi) kararları gerekçeli olarak verilmek zorundadır.
• Takdiri indirim nedeni olarak, failin geçmişi, sosyal ilişkileri, fiilden sonraki ve yargılama sürecindeki pişmanlığını gösteren davranışları veya cezanın failin geleceği üzerindeki olası etkileri göz önünde bulundurulur. Bu hususlar ile sınırlı değildir. Örnek olarak sayılmıştır. Hakim bunların dışında bir nedeni de takdiri indirim nedeni olarak belirleyebilir.
• Sanığın lehe hükümlerin uygulanması talebi takdiri indirimi (kravat indirimini) de kapsar. Sanık veya müdafiinin lehe hükümlerin uygulanması istemi, TCK’nın 62. Maddesini de kapsamakta olup uygulanıp uygulanmayacağının mahkemenin kararında tartışılması zorunluluğu bulunmaktadır.
• Sanık birden fazla suçtan yargılanıyorsa takdiri indirim hepsi için ayrı ayrı uygulanır. Birine uygulanıp diğerine uygulanmaması durumu söz konusu olamaz.

Takdiri İndirim Nedenlerinin Uygulanması

Takdiri indirim nedenlerinin somut olaylara uygulanması sonucunda farklı durumlarla karşılaşılabilmekte olup bunun sonucunda Yargıtay Kararlarında takdiri indirim nedenlerinin uygulanmasında kanunda yazmayan birtakım sonuçlar doğmuştur;

• Temel cezanın alt sınırdan ayrılarak belirlenmesi, takdiri indirim nedeninin uygulanmasına engel teşkil etmez, çünkü bu iki kurumun belirlenme nedenleri farklıdır.
• Hiçbir istem olmasa bile, hakim takdiri indirim nedenini uygulayabilir veya tartışabilir. Talep bulunmaması halinde takdiri indirim tartışma dışı bırakılarak uygulanmamışsa Yargıtay bozma nedeni yapmamaktadır.
• Failin sırf susma hakkını kullanması takdiri indirim nedeninin uygulanmamasının gerekçesi olamaz.
• Sanığın "pişmanım", "affınıza sığınıyorum" gibi beyanları, takdiri indirim nedeninin uygulanması talebi niteliğindedir.
• Fail, başkaca tanık ve delil olmadan ikrarıyla suçun ortaya çıkmasını ve suç vasfının tayinini sağlamışsa, bu sanık hakkında takdiri indirim nedenlerinin uygulanmasını Yargıtay zorunlu görmektedir.
• Olayda takdiri indirim nedeni kabul edilebilecek birden fazla neden mevcut olur ise, her bir neden için ayrı ayrı TCK'nın 62. maddesi uygulanamaz. Bütün sebepler tek takdiri indirim nedeni kabul edilerek indirim oranı buna göre belirlenir.
• Sanığa hapis ve/veya adli para cezası ile güvenlik tedbirine de hükmolunmakta ise, güvenlik tedbirlerine takdiri indirim nedeni uygulanmaz.
• Takdiri indirim nedeni, TCK'nın 61/5. maddesi uyarınca en son uygulanacak hüküm olma özelliği de taşımaktadır.