Yerli Enerji Endüstrisinin Geliştirilmesi ve Yapılabilecekler

Mehmet Ata Ceylan, gazetemize ülkemizde yerli enerji endüstrisi üzerine yapmış olduğu açıklamalarda ülkemizdeki güncel enerji endüstrisinden bahsetti ve bu endüstrinin gelecekte nasıl geliştirilebileceği ve ne yapılması gerektiği konusunda tavsiyelerde bulundu.

Bilindiği üzere ülkemizde; kömür, doğalgaz, yenilenebilir enerji gibi enerji kaynaklarının kullanıldığı santrallerin birçoğunda kullanılan önemli makine ve ekipmanlar ithalat yoluyla karşılanmaktadır. Bu durum, enerji kaynağı açısından dışarıya bağımlı olan ülkemizi, makine/ekipman açısından da ithalata bağımlı konuma getirmektedir.

Bu sebeple önümüzdeki 10 yılda, ülkemiz enerji sektöründe 140 milyar dolarlık yatırım yapılmasının ön görüldüğü bir ortamda, bu yatırımın büyük çoğunluğunu oluşturacak olan elektrik santrallerinde kullanılan türbin ve jeneratörler başta olmak üzere enerji sektörüne yönelik ekipmanların yerli işgücü ve kaynaklarla üretilmesine yönelik olarak başlamış olan “Yerli Enerji Endüstrisi” çalışmasını daha da geliştirmek önem arz etmektedir.

26 Temmuz 2012 tarih ve 28365 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmış olan “Yenilenebilir Enerji Kaynaklarından, Elektrik Enerjisi Üreten Tesislerde Kullanılan Aksamın Yurt İçinde İmalatı Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” ile yönetmeliğin bazı maddelerinde açıklayıcı değişiklikler yapılmış, Yurt İçinde İmal Edilen Aksam ve Bütünleştirici Parçalar Listesinde aksamı oluşturan bütünleştirici parçaların tanımı yapılarak yerli aksam oranları ayrı ayrı verilmiştir. Bütünleştirici parçaların yerli aksam oranı bazında en az  %55’inin yurt içi katma değerle üretilmesinin, ilave bedele hak kazanmak için gerektiği belirtilmiştir.

Şu anda ülkemizde tümüyle bir türbin ve jeneratör üretimi olmadığı her kesim tarafından bilinmesine karşın, yönetmelik içinde yer alan teşvik tablosunda verilen bölümlerde en büyük oranlar türbin ve jeneratörün ana teknolojik parçalarına verilmiştir. Bu durumda da yerli üretim toplamında ilk aşamada %55’e ulaşmak gerekmektedir. Şu anda bu konuda başarı sağlamış bazı firmalarımız bulunmaktadır.

Santral yatırımcılarına yönelik, imalat sektöründe büyük hamleler yaptırabilecek bir diğer teşvik ise, halen yürürlükte olan kanun ve yönetmeliklerde var olan yerli malı santral teçhizatının santral yatırımcıları tarafından tercih edilmesi halinde onlara sağlanan, satış bedeline ek olarak verilen bedelin çok daha uzun bir süre olarak belirlenmesidir. Şu anda 5 yıl olarak belirlenmiş olan bu süre, ne yazık ki bazı yatırımcıların yatırımlarının kredi geri ödeme sürelerinden ve/veya yatırımın geri ödeme süresinden bile kısadır.

Enerji Endüstrisinin Geliştirilmesi Konusunda Neler yapılmalıdır?

• Yerli malı santral teçhizatının, santral yatırımcıları tarafından tercih edilmesi halinde onlara sağlanan, satış bedeline ek olarak verilen bedelin yürürlükteki kanun ve yönetmeliklerde 5 yıl olan süresinin daha uzun bir süre olarak belirlenmesi gereklidir. Santral yatırımcısı, bu sürenin uzun olması durumunda yerli imalata daha sıcak bakacaktır.

• İlave satış bedeli teşviği getiren “Yenilenebilir Enerji Kaynaklarından, Elektrik Enerjisi Üreten Tesislerde Kullanılan Aksamın Yurt İçinde İmalatı Hakkında Yönetmelik”te tanımlanmış olan bütünleştirici parçaların detaylandırılması ve oranların daha gerçekçi olarak belirlenmesi gereklidir.

• Yerli üretim yapan firmaların ürünlerinin uluslararası bilinirliğinin sağlanması için gerekli destekler verilmelidir.

• Yerli üretime, üretilen enerji tarifesi üzerinden teşvik verilmesi, yerli imalat yapan firmalara doğrudan yarar sağlamayan bir uygulamadır. Bunun yerine yerli imalat yapan firmaların doğrudan faydalanmalarını sağlayacak teşvikler de önem arz etmektedir.