TBMM'de yumruk yumruğa kavgaya neden olan zeytinlik teklifi kabul edildi!

TBMM'nin Sanayi, Ticaret, Enerji, Tabii Kaynaklar, Bilgi ve Teknoloji Komisyonu’ndaki zeytinlik sahalarda madencilik faaliyetlerinin önünü açan düzenlemeye ilişkin görüşme sırasında AK Partili Mustafa Varank ile CHP’li Orhan Sarıbal arasında başlayan gerginlik yumruklu kavgaya dönüşmüştü.

Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dar Kanun Teklifi’nde zeytinlik alanların kömür madeni faaliyetlerine açılmasının önünün açan 11. Madde Sanayi Komisyonu’nda oy çokluğuyla kabul edildi.

Teklifle, 'Çevre Kanunu'nda değişiklik yapılıyor. Değişikliğe göre kanun metninden, 'Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) gerekli değildir kararı' ibaresi çıkarılıyor. Buna göre çevreyi etkileyen projelerin tamamı için, 'ÇED olumlu kararı alınması' zorunlu olacak. Yatırım şirketleri söz konusu olumlu ÇED kararı alamadığı sürece, onay, izin, teşvik, yapı ve kullanım ruhsatı alamayacak, proje için yatırıma başlamayacak. ÇED işlemleri, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından yürütülecek. Çevresel etki değerlendirmesi sürecinde ilgili kurumlar görüşlerini en geç 3 ay içinde verecek. Kurumların ilave süre talep etmeleri halinde en fazla 1 ay ek süre verilecek.

Diğer taraftan, 'Maden Kanunu'nda da değişiklik yapılıyor. Ruhsat bedeli tanımında yer alan çevre ile uyum teminatı çıkarılıyor ve rehabilitasyon için alınan bedel ayrıca düzenleniyor. Şirketlerden alınan ruhsat bedeli, ilgili firmaya verilen ruhsatın süresi, işletilen maden sayısı, içeriği ve kapladığı alanın büyüklüğüne göre belirlenecek ve alınacak bedel ocak ayının sonuna kadar tahsil edilecek. Öte taraftan elde edilecek bedelin yüzde 30'u Maden Petrol İşleri Genel Müdürlüğü (MAPEG) bütçesine, yüzde 70'i ise genel bütçeye eklenecek.

KRİTİK MADENLERİN STOKLANMASINA CUMHURBAŞKANI KARAR VEREBİLECEK

Teklif ile madencilik faaliyetlerinde yeni düzenlemeler getiriliyor. Maden alanları ile ilgili sınırlamalar belirlenirken stratejik ve kritik madenlerle ilgili değişiklikler yapılıyor. Değişikliğe göre, arz kesintisi veya yüksek fiyat artışı olması halinde ciddi ekonomik sorunlar veya güvenlik zafiyeti doğabilecek, sanayi üretiminin temel girdilerinden ve yüksek arz riski taşıyan madenler, kritik maden olarak kabul edilecek. Ulusal güvenlik ve ekonomik refah için yüksek öneme sahip ve iç veya dış etkenler nedeniyle arzı kısıtlanabilecek madenler, stratejik maden olarak kabul edilecek. Stratejik veya kritik madenler, Milli Savunma Bakanlığı, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Ticaret Bakanlığı ile ilgili kamu kurum ve kuruluşlarının görüşleri alınarak Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından tespit edilecek. Stratejik veya kritik madenlere ilişkin madencilik faaliyetleri için, 'Kamulaştırma Kanunu' hükümleri doğrultusunda acele kamulaştırma yapılabilecek. Bir önceki yıldaki üretim miktarının yüzde 10'unu geçmemek kaydıyla stratejik veya kritik madenlerin belirli bir oran veya miktarda ruhsat sahiplerince stoklanmasına Cumhurbaşkanı karar verilebilecek.

REHABİLİTASYON BEDELİ, İŞLETME RUHSAT BEDELİ KADAR OLACAK

Madencilik faaliyetleri yürüten firmaların rehabilitasyon işlemleri teklif ile yeniden ele alınıyor. Firmalardan alınan rehabilitasyon bedeli, işletme ruhsat bedeli kadar olacak. Firmaların bu bedeli ödemesi zorunlu hale getirilirken mevcut düzenlemede çevre ile uyum bedeli ruhsat bedelinin bir payı olarak tahsil edilmesiyle yüzde 30 oranında indirim yapılacak. Tahsil edilecek işletme ruhsatı bedelinde yapılan indirimin devlet hakkı gelirlerinde azalmaya sebebiyet vermemesi için mevcutta en az işletme ruhsat bedeli kadar alınan asgari devlet hakkı miktarı da ruhsat bedelinin yüzde 50 fazlası kadar artırılıyor. Alınacak bedeller ise yalnızca rehabilitasyon için kullanılacak, haczedilemeyecek, rehin edilemeyecek. Rehabilitasyon yükümlülüğünü ihlal eden kamu kurum ve kuruluşlarına eksikliklerini gidermesi için 1 ay süre verilecek, bu süre içerisinde eksiklik giderilmezse faaliyetler durdurulacak.

ZEYTİN ALANLARDA SINIRLI MADEN FAALİYETLERİNE İZİN VERİLİYOR

Teklifle zeytinlik alanlarda ülkenin elektrik ihtiyacına yönelik sınırlı maden faaliyetlerine izin veriliyor. Ancak yürütülen madencilik faaliyetlerinde zeytin ağaçlarının taşınması veya eş değer zeytinlik kurulması şartı getiriliyor. Zeytin ağaçlarının taşınmasının mümkün olmadığı durumlarda ise ilgili sahada madencilik faaliyetleri yürütülmesine ve bu faaliyetlere ilişkin geçici tesisler inşa edilmesine kamu yararı dikkate alınarak Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'nca izin verilebilmesi için iznin öncesinde, aralarında biyolog ve ziraat mühendisinin de bulunduğu uzman kişilerden alınan görüşler doğrultusunda Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'nca belirlenecek alanda dikim normlarına uygun, faaliyet yürütülecek alan ile eş değer büyüklükte izin verilecek. Maden sahalarının bulunduğu ilçe ve il sınırlarına öncelik verilmek suretiyle zeytin sahası tesis edilmesi zorunlu olacak. Ayrıca bu alanlarda alınacak rehabilitasyon bedeli 2 kat olarak tahsil edilerek çevresel telafi yükümlülüğü artırılacak. Çevreyle uyum teminatlarını teminat mektubu ile vermiş olan yatırımcılara, bu teminatı 1 yıl içinde nakden yatırma zorunluluğu getirilecek. Süre sonunda yükümlülüğünü yerine getirmeyen yatırımcıların teminat mektupları nakde çevrilip, rehabilitasyon hesabına aktarılacak. Bu düzenleme ile çevresel taahhütlerin güvence altına alınması hedefleniyor. 

GÖRÜŞMELER GERGİN GEÇTİ

Dün TBMM''de yapılan görüşmelerde milletvekilleri arasında kavga çıkmıştı. TBMM’ye giremeyen çok sayıda çevre savunucusunun yanı sıra komisyon salonunun girişine ulaşabilen yurttaşlar da müdahale ile karşı karşıya kalmıştı.

Teklif, maden sahalarının zeytinliklerle çakışması ve faaliyetin başka alana taşınamaması durumunda, kamu yararı gerekçesiyle zeytinlik alanlarda geçici tesis kurulabilmesini mümkün kılıyor. Taşınması mümkün olmayan zeytin ağaçlarının kesilmesine, eşdeğer büyüklükte yeni zeytin sahası tesis edilmesine ve aynı sayıda fidan dikilmesine olanak tanınıyor. Yeni alanların uygunluğu ise ziraat mühendisi ve biyolog görüşleri doğrultusunda belirlenecek. Düzenleme, 1939 tarihli ve 3573 sayılı “Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin Aşılatılması Hakkında Kanun” ile çeliştiği gerekçesiyle eleştiriliyor. Söz konusu kanunun 20. maddesine göre “Zeytinlik sahaları içinde ve bu sahalara en az üç kilometre mesafede, zeytinyağı fabrikası hariç, zeytinliklerin vejatatif ve generatif gelişmesine mani olacak kimyevi atık bırakan, toz ve duman çıkaran tesis yapılamaz ve işletilemez.” Benzer bir düzenleme 2022 yılında da Meclis gündemine gelmiş, ancak kamuoyunda oluşan yoğun tepki sonucu TBMM Komisyonu’nda AK Parti ve MHP milletvekillerinin verdiği önergeyle tekliften çıkarılmıştı.

TBMM'de yumruk yumruğa kavga: Meclis koridorları savaş alanına döndü!Haber