Muhteşem Yüzyıl'da 15 büyük hata daha!

Yeni bölümü bu akşam yayınlanacak Muhteşem Yüzyıl dizisinde Kanuni’nin, vezirleriyle yemek yerken çekilen bir fotoğrafı uzmanlara incelettik.

Yayınlandığı günden beri tartışma yaratan 'Muhteşem Yüzyıl' dizisinin bu akşamki bölümüne Kanuni Sultan Süleyman'ın yemek yediği sahne damgasını vuracak.

Fotoğraf karesinde padişah Sultan Süleyman ayrı bir sofrada, Sadrazam Piri Paşa, Vezir Ahmet Paşa ise başka bir sofrada yemek yerken görülüyor. Peki padişah sofrasını ve Osmanlı mutfağını yansıtan bu sahnedeki detaylar, sofra düzeni, mumlar, tabaklar, peçeteler, metal kaşıklar, servis tabakları, tatlılar, meyveler Kanuni Sultan Süleyman dönemini ya da diğer bir deyişle 'muhteşem yüzyıl' yıllarını yansıtıyor mu?

Bu sorunun cevabını bulmak için fotoğraf karesini, Osmanlı tarihçilerine ve Osmanlı dönemi yemek kültürü uzmanlarına incelettik. Bir tek fotoğrafa bakarak uzmanlar birbirinden ilginç saptamalar yaptı...

1- HİZMETLİLER
TURGUT KUT: Ayaktaki zülküflü çocuğun kafasındaki zerrin külahta dönemi yansıtmıyor.
ÖZGE SAMANCI: Sultanın sofrasına hizmet edecek kişilerin çok fazla olması gerek. Burada sadece 1 kişi gözüküyor.

2- PEÇETE
TURGUT KUT: O dönemde sofra bezini yemek yiyenler üzerine çekerdi, bugünkü tarzda peçete kullanmazdı.

3- OTURMA DÜZENİ
TURGUT KUT: Kimse sofrada padişaha arkasını dönerek yemek yiyemez.
ÖZGE SAMANCI: Yemekte sultana eşlik edenler var. Bu mümkün değil. II. Mehmet'ten itibaren sultanın yalnız yemek yemesi kanunlaştırılmıştır.

4- MUMLAR
TURGUT KUT: Masadaki mumlar dönemi yansıtmıyor. Mum tavana asılır, etrafı öyle aydınlatırdı. Sofrada bir rakı bir de çatal bıçak eksik kalmış!

5- BARDAK
TURGUT KUT: Sünnet çocuklarına hediye edilen bardaklara benziyor

6- EKMEK
TURGUT KUT: Fırından yeni çıkmış, bıçaklarla da düzgün bir biçimde kesilmişler. Osmanlı döneminde somun ekmek olurdu, bugünkü gibi fırın ekmeği değil!
ÖZGE SAMANCI: Ekmekler dilimlenmiş ve bir kaseye konulmuş. O dönemde ekmeklerin günümüzdeki gibi somun şeklinde olduğunu düşünmüyoruz.

7- PİLAV VE ET:
ÖZGE SAMANCI: Pilav ve et günümüzde olduğu gibi aynı tabakta yan yana servis edilmezdi. Ayrı ayrı kaplarda servis edilirdi.

8- SOFRA DÜZENİ
TURGUT KUT: Osmanlı'da sofrada her şey üst üste konulmazdı! Yemekler tek tek gelirdi. Hizmetli tabağı getirir, o tabakta yemek bitince o kaldırılır, diğeri getirilirdi. Şövalyelerin yemek masasını andırıyor.
ÖZGE SAMANCI: Sofrada karışık bir şekilde birkaç yemek bulunuyor. İçki sofrası veya büyük ziyafetler hariç minyatürler ve dönemi tasvir eden seyahatnamalere göre yemeklerin tek tek sofraya getirildiğini biliyoruz.

9- SOFRA TAKIMLARI
ÖZGE SAMANCI: Klasik dönem Osmanlı saray mutfak kültüründe kullanılan sofra takımları Çin porselenleri, İznik porseleni ve bakır veya tombak takımlardan oluşur.

10- SÜRAHİ
TURGUT KUT: Dönemi yansıtmıyor, 19. yüzyıla benziyor.
ÖZGE SAMANCI: İçecekler isteğe göre bir hizmetli tarafından servis edilirdi, sofraya sürahiyle konulmazdı. Cam sürahi dönemi yansıtmıyor.

11- KAPAKLI PORSELEN SAHAN
ÖZGE SAMANCI: Yıldız porselenlerinden bir örnek. Yani 19. yüzyıl sonları.

12- SERVİS TABAĞI
TURGUT KUT: O dönemde yoktu. Sofrada tek bir tabak bulunur, herkes o tabaktan yerdi. Ama vezirlerin oturduğu sofrada herkesin önünde servis tabağı var.
ÖZGE SAMANCI: O dönemde kişiye özel servis tabağında yemek sunma geleneği yoktu. “Alafranga sofra düzeni”, 1850'li yıllardan sonra uygulandı.

13- MEYVE TABAĞI
TURGUT KUT: Meyve tabağı yemek yenirken sofrada durmaz.

14- KAŞIK
TURGUT KUT: Kanuni Sultan Süleyman'ın yaşadığı 16. Yüzyıl'da metal kaşık olur mu? 19. yüzyıl sahnesini andırıyor. Kanuni döneminde bağa adı verilen kampumbağa sırtından yapılan kaşıklar kullanılırdı.
ÖZGE SAMANCI: Metal sofra araçları 16. Yüzyıl Osmanlı Sarayı'nda kullanılmıyordu. Zaten resimde görülen metal kaşık aynı dönem Avrupa saraylarında bile yoktu. Sultan sofrasında değerli taşlarla süslü, sedef, bağa, abanoz gibi kıymetli maddelerden yapılmış kaşıklardı.

15- YEŞİL ELMA
TURGUT KUT: Yeşil elmalar göze çarpıyor. Onlar yerli elma değil ki. Avrupa'dan çok sonraları gelen bir elma türü.



Yardımcı Doç. Dr. Özge Samancı: Yeditepe Üniversitesi Gastronomi ve Mutfak Sanatları Bölümü'nde Osmanlı yemek tarihi üzerine çalışan tarihçi.

Turgut Kut: Araştırmacı-yazar.

Habertürk