Afganistan'daki savaş suçları için soruşturma izni çıktı

Hollanda'nın Lahey kentindeki Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM) Temyiz Dairesi, Başsavcı Fatou Bensuda'nın, Afganistan'da ABD ordusu ve müttefikleri tarafından işlendiği iddia edilen savaş suçlarını soruşturabileceğine hükmetti. Soruşturulabilecek iddialar arasında CIA'in yönettiği gizli gözetim merkezlerinde tutulan kişilere işkence yapılması da var.

UCM Başsavcısı Fatou Bensuda, 20 Kasım 2017'de, Afganistan'da ABD birlikleri, Taliban güçleri ve Afgan ordusu tarafından işlenen savaş suçlarının soruşturulması için izin istedi.

Bensouda, Afganistan'daki silahlı çatışmalarda, "savaş suçu ve insanlığa karşı suç işlendiğini" belirterek, 2006 yılından bu yana yapılan incelemeler sonunda, yürülükteki Roma Tüzüğü uyarınca soruşturma için geçerli dayanaklar bulunduğunu belirtti.

Ancak UCM 2. Ön Yargılama Dairesi, 12 Nisan 2019'da, başsavcının soruşturma talebini oy birliğiyle reddetti. Yargıçlar, "bu aşamada Afganistan'daki duruma ilişkin soruşturmanın adaletin çıkarına hizmet etmeyeceğini" savundu.

Başsavcılık, kararı temyiz etti. UCM Temyiz Dairesi, Perşembe günü yaptığı oturumda, Afganistan'da çatışan tarafların işlediği iddia edilen savaş suçlarının ve insanlığa karşı suçların soruşturulmasına izin verdi.

Temyiz Dairesi Başkanı Piotr Hofmanski, Başsavcı Fatou Bensouda'nın yaptığı ön incelemeye göre, Afganistan'da savaş suçlarının işlendiğine ve mahkemenin yargı yetkisine sahip olduğuna inanmak için yeterli medenler bulunduğunu söyledi. Mahkeme, bu gerekçeyle UCM savcılarına soruşturma izni verildiğini açıkladı.

Afganistan, UCM'ye taraf ülkelerden biri. Başsavcılık, soruşturmaya konu olan suçların taraf ülke topraklarında işlendiğini belirterek, konunun mahkeme gündemine gelmesini istiyor.

Ancak mahkemeye taraf olmayan ABD, UCM'nin bu girişimine tepkili. Donald Trump yönetimi, geçen yıl bir UCM çalışanlarına karşı seyahat kısıtlamalarını da içeren bir dizi yaptırım kararı aldı.

Washington yönetimi, "ABD'nin, taraf olmadığı UCM'nin yasal işlemlerinden Amerikan vatandaşlarını korumak için" bir yasal düzenleme bile yaptı.

Düzenleme, Amerikan vatandaşlarının UCM'den uzak tutulması ve serbest bırakılması konsunda ABD Başkanı'na geniş yetkiler veriyor. ABD yönetiminin yaptığı bu düzenleme, kamuoyunda "Lahey'i işgal yasası" olarak adlandırlıyor.

Başsavcı Bensouda, 2003 yılından bu yana Afganistan'daki durumu araştırıyor. Lahey'de 2002'de kurulan UCM, taraf bir devletin vatandaşları tarafından işlenen veya üye devletlerden birinin topraklarında gerçekleştirilen, savaş suçları, soykırım ve insanlığa karşı suçları ele alıyor.

ABD, 11 Eylül saldırılarının ardından müttefikleriyle birlikte 2001 yılında Afganistan'ı işgal etmişti.

Birleşmiş Milletler'e göre, geçen yıl Afganistan'da 3 bin 500 sivil öldürüldü, 7 bin kişi de yaralandı.

Halen Afganistan'da 13 bin civarında ABD askeri bulunuyor.

ABD ve Taliban yönetimi, 29 Şubat'ta Amerikan birliklerinin Afganistan'dan 14 içinde tamamen çekilebilmesini de öngören bir anlaşma imzalamıştı.